اگر در دوران بارداری یا پس از زایمان با ریزش مو مواجه شدهاید، جای نگرانی نیست. این یک اتفاق بسیار شایع و معمولاً موقتی است که به دلیل تغییرات هورمونی و گاهی کمبودهای تغذیهای رخ میدهد. موهای شما در حال طی کردن یک چرخه طبیعی هستند و با مراقبت درست و بررسی صحیح، دوباره به حالت قبل بازمیگردند. در این مطلب به طور کاملاً علمی و ساده توضیح میدهیم که چرا این ریزش اتفاق میافتد و چه راههایی برای کنترل و تقویت موها در این دوران وجود دارد.
| علت ریزش مو | توضیح کوتاه | راهکار پیشنهادی |
|---|---|---|
| تغییرات هورمونی | افزایش و سپس کاهش سطح استروژن باعث ورود ناگهانی موها به فاز ریزش میشود. | این حالت معمولا موقتی است و طی ۶ تا ۱۲ ماه برطرف میشود. |
| کمبود آهن و مواد مغذی | جنین برای رشد به مواد زیادی نیاز دارد و کمبودها میتواند روی مو تأثیر بگذارد. | بررسی آزمایش خون و مصرف مکمل با تجویز پزشک + تغذیه غنی |
| مشکلات تیروئید | اختلال در عملکرد تیروئید چرخه رشد مو را مختل میکند. | انجام آزمایش و درمان تحت نظر پزشک |
| استرس و کمبود خواب | استرس هورمون کورتیزول را افزایش میدهد که به ریزش مو کمک میکند. | تمرین تنفس، یوگای بارداری، استراحت کافی |
خبر خوب این است که با چند راهکار ساده و علمی میتوانید این مشکل را مدیریت کرده و به سلامت موهای خود کمک کنید.
تغذیه حرف اول را میزند. مطمئن شوید رژیم غذایی شما سرشار از موارد زیر باشد:
در جدول زیر، میزان توصیه شده روزانه و مکملهای رایج برای این مواد مغذی آورده شده است:
| مادهٔ مغذی | میزان توصیهشده روزانه در بارداری | مکملهای رایج (با مشورت پزشک) |
|---|---|---|
| پروتئین | حدود ۷۰ تا ۱۰۰ گرم | معمولاً از طریق رژیم غذایی تامین میشود |
| آهن | ۲۷ میلیگرم | فروس سولفات، مولتیویتامین پرهناتال |
| زینک (روی) | ۱۱ میلیگرم | زینک سولفات، مولتیویتامین پرهناتال |
| بیوتین (B7) | ۳۰ میکروگرم | مکملهای گروه B، مولتیویتامین پرهناتال |
نکته مهم: هرگز بدون مشورت با پزشک یا ماما مکمل مصرف نکنید. مصرف بیش از حد برخی ویتامینها (مانند ویتامین A) میتواند خطرناک باشد.
در این دوران موهای شما حساستر هستند. پس کمی بیشتر مراقبشان باشید:
همانطور که گفتیم، استرس یکی از دشمنان اصلی موهای شماست. استرس باعث افزایش هورمون کورتیزول میشود که میتواند چرخه رشد مو را مختل کند. برای مقابله با این موضوع زمانی را به آرامش خود اختصاص دهید و تکنیکهای آرامسازی مانند تنفس عمیق (دم عمیق از بینی و بازدم آرام از دهان)، مدیتیشن یا شرکت در کلاسهای یوگای بارداری را امتحان کنید.
این روشها نه تنها استرس شما را کاهش میدهند، بلکه به بهبود گردش خون و سلامت کلی بدن نیز کمک میکنند. به همان اندازه، خواب کافی و استراحت در طول روز را در اولویت قرار دهید، زیرا بدن شما در این زمانها خود را بازسازی میکند و این شامل سلامت موهایتان نیز میشود.
اگر ریزش موی شما شدید و ادامهدار است، حتماً آن را با پزشک یا مامای خود در میان بگذارید. ممکن است نیاز به انجام یک آزمایش خون ساده برای بررسی سطح آهن، عملکرد تیروئید و سایر فاکتورها باشد.
چرخه رشد هر تار مو شامل سه مرحله است:
فاز رشد (آناژن): این مرحله میتواند چندین سال طول بکشد و در حالت عادی، حدود ۹۰٪ موهای شما در این فاز قرار دارند.
فاز توقف (کاتاژن): یک مرحله کوتاه چند هفتهای که در آن رشد مو متوقف میشود.
فاز استراحت (تلوژن): این مرحله حدود ۳ تا ۴ ماه طول میکشد. در پایان این فاز، مو میریزد و جای خود را به یک تار موی جدید میدهد. در حالت عادی، روزانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو از سر ما میریزد که این کاملاً طبیعی است.
بسیاری از مادران در دوران بارداری به لطف افزایش شدید هورمون استروژن، موهایی پرپشتتر و ضخیمتر را تجربه میکنند. استروژن باعث میشود موها برای مدت طولانیتری در فاز رشد (آناژن) باقی بمانند و دیرتر وارد فاز استراحت و ریزش شوند.
اما مشکل اصلی، که اغلب با ریزش موی دوران بارداری اشتباه گرفته میشود، پس از زایمان اتفاق میافتد. با تولد نوزاد و خروج جفت، سطح استروژن به شدت افت میکند. این افت ناگهانی باعث میشود تعداد زیادی از موها به طور همزمان وارد فاز استراحت (تلوژن) شوند. حدود ۳ تا ۴ ماه بعد، تمام این موها با هم شروع به ریختن میکنند. این پدیده که به آن «تلوژن افلوویوم پس از زایمان» میگویند، ممکن است شدید به نظر برسد اما کاملاً موقتی است و معمولاً طی ۶ تا ۱۲ ماه به حالت عادی بازمیگردد.
اگرچه ریزش موی شدید در خود دوره بارداری کمتر شایع است، اما اگر اتفاق بیفتد، معمولاً نشانه یک مشکل زمینهای است که باید بررسی شود. مهمترین دلایل آن عبارتند از:
کمبودهای تغذیهای: جنین در حال رشد برای تکامل خود به مواد مغذی فراوانی نیاز دارد. اگر رژیم غذایی مادر نتواند این نیازها را تأمین کند، بدن این کمبود را از ذخایر خود برمیدارد. کمبود شدید آهن (کمخونی)، زینک (روی)، پروتئین و ویتامینهای گروه B میتواند مستقیماً باعث ضعیف شدن و ریزش موها شود. همچنین لازم است بدانیم که کمبود های تغذیه ای تنها روی مو اثر نمیگذارند، بلکه میتوانند باعث خشکی پوست در بارداری و برخی مشکلات دیگر نیز شوند.
مشکلات تیروئید: کمکاری یا پرکاری تیروئید که گاهی در دوران بارداری شروع شده یا تشدید میشود، میتواند یکی از دلایل اصلی ریزش مو باشد. این اختلالات هورمونی چرخه طبیعی رشد مو را مختل میکنند.
استرس: استرسهای شدید جسمی یا روحی میتوانند باعث شوند که موها زودتر از موعد وارد فاز استراحت و ریزش شوند.
مادر عزیز، به یاد داشته باشید که تغییرات مو در دوران بارداری و پس از آن، در اکثر موارد یک دوره کاملاً طبیعی و گذراست. بدن شما در حال انجام یک کار شگفتانگیز یعنی پرورش یک انسان جدید است و این تغییرات بخشی از این فرآیند است. با صبر، تغذیه مناسب و مراقبت صحیح، موهای شما دوباره به حالت زیبای قبلی خود بازخواهند گشت. به بدن قدرتمند خود اعتماد کنید و از این سفر بینظیر لذت ببرید.
بله، اما در اغلب موارد ریزش اصلی مو پس از زایمان اتفاق میافتد. اگر در دوران بارداری ریزش مو شدید باشد، ممکن است ناشی از کمبودهای تغذیهای یا مشکلات هورمونی مانند تیروئید باشد و بهتر است بررسی شود.
معمولاً ۳ تا ۴ ماه بعد از زایمان شروع شده و تا ۶ تا ۱۲ ماه ادامه دارد. این حالت موقتی است و موها معمولاً به حالت طبیعی برمیگردند.
گاهی بله. تغییرات هورمونی و کمبودهای تغذیهای در زمان شیردهی میتوانند ریزش مو را تشدید کنند. اما این موضوع خطری برای سلامتی مادر یا نوزاد ندارد و قابل کنترل است.
بیوتین میتواند کمککننده باشد، اما مصرف هر نوع مکمل باید حتماً با تجویز پزشک یا ماما انجام شود. مصرف خودسرانه برخی ویتامینها در بارداری خطرناک است.
استفاده از روغنهای ملایم مانند روغن نارگیل یا آرگان و ماساژ پوست سر میتواند به بهبود گردش خون و کاهش خشکی مو کمک کند. اما از محصولات حاوی اسانسهای قوی یا مواد شیمیایی پرخطر خودداری کنید.
اگر ریزش مو شدید، ناگهانی، سکهای (تکهای) باشد یا همراه با علائمی مثل خستگی شدید، تپش قلب، کاهش وزن یا شکنندگی ناخنها باشد، باید عملکرد تیروئید و سطح آهن بررسی شود.
در اکثر موارد بله. موها معمولاً طی ۶ تا ۱۲ ماه به حالت طبیعی برمیگردند. اما عوامل ژنتیکی، تغذیه و استرس میتوانند این روند را سرعت یا کند کنند.
