آموزش IUD گذاری برای ماماها
روش‌های مختلفی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد؛ یکی از آن‌ها دستگاه کوچکی به شکل تی انگلیسی است به نامIUD که با قرار گرفتن داخل رحم از وقوع بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند. دستگاه آییودی برای کسانی که تمایل ندارند قرص‌های هورمونی ضد بارداری استفاده کنند، وسیله بسیار مناسبی محسوب می‌شود. خطای این دستگاه در حدود یک درصد بوده و کسانی که از آن استفاده می‌کنند تا چندین سال نیازی به استفاده از روش‌های دیگر ندارند. در مقاله‌ای که پیش رو دارید به پاسخ برخی از سوالات احتمالی در خصوص این دستگاه مانند انواع مختلف آن، احتمال بروز عفونت و امکان جلوگیری از بیماری‌های مقاربتی پرداخته شده است. همچنین در خصوص روش IUD گذاری برای افراد شاغل در محیط‌های بهداشتی و ماماها توضیحاتی را بیان می‌کنیم.
IUD چیست؟
در حقیقت مکانیزم عملکرد دستگاه آییودی که داخل بدن قرار می‌گیرد جلوگیری از رسیدن اسپرم به تخمک و ممانعت از تشکیل تخمک بارور شده بوده و هیچ تاثیری بر روی میزان تخمک‌گذاری فرد ندارد. این دستگاه دارای انواع مختلفی است که در برندهای گوناگون تولید می‌شود که هر کدام میزان تاثیر متفاوتی دارند.
بیشتر بخوانید : آموزش مطب داری مامایی
IUD هورمونی
این نوع از آی‌یو‌دی‌ها حاوی مقداری هورمون پروژسترون بوده که با غلیظ‌کردن مخاط دهانه رحم از رسیدن اسپرم به تخمک و بارور کردن آن ممانعت به عمل می‌آورند. این آییودی در مکانیزم عمل خود مانع حرکت اسپرم و رسیدن آن به تخمک می‌شوند و با نازک‌کردن دیواره رحم در صورت بارور شدن تخمک از لانه‌گزینی و چسبیدن به دیواره رحم جلوگیری می‌کند.
IUD مسی
در ساختار این نوع آی‌یو‌دی‌ها سیم‌پیچی از جنس مس استفاده شده است که می‌تواند با انتشار یون‌های مس در فضای داخلی رحم، شرایط بارور شدن تخمک توسط اسپرم را از بین برد. آییودی مسی طول عمر بیشتری نسبت به مدل هورمونی آن دارد.
مزایا استفاده از IUD
انواع مختلف دستگاه‌های آییودی دارای مزایایی از قبیل موارد زیر هستند.
- قابلیت جلوگیری از بارداری، بین 3 تا 12 سال، متناسب با نوع دستگاه استفاده شده؛
- عدم ایجاد تداخل در رابطه جنسی؛
- درصد بالای تاثیرگذاری و جلوگیری از بارداری؛
- سرعت و سهولت در برگشت‌پذیری قدرت باروری؛
- کاهش عوارض دوران قاعدگی مانند گرفتگی عضلات و دردهای ناشی از آن؛
- سهولت در جایگذاری، بدون هرگونه جراحی و هزینه‌های اضافه؛
نحوه IUD گذاری
به عنوان یک ماما برای IUD گذاری باید مراحل زیر را به درستی انجام دهید.
به کمک وسیله‌ای به نام اسپکولوم که شبیه به منقار اردک است و روی آن تیغه‌های مختلفی تعبیه شده، باید واژن را باز نگه دارید. سپس برای جلوگیری از عفونت، دهانه رحم و قسمت‌های مختلف واژن را کامل با محلول ضدعفونی کننده شستشو نمایید. در این مرحله می‌توانید از ژل لیدوکائین 5 درصد برای بی حسی و کاهش درد انجام عمل جایگذاری روی دهانه رحم و داخل آن استفاده کنید.
سپس به کمک تناکولوم که وسیله‌ای باریک و بلند است دهانه رحم را ثابت نگه دارید. با باز ماندن دهانه رحم با یک وسیله استریل به نام سوند رحمی برای جلوگیری از آسیب‌رسیدن به رحم در هنگام کارگزاری آییودی باید طول و جهت کانال را اندازه‌گیری کنید. این‌کار را باید با تیغه‌های اسپکولوم بدون برخورد با واژن انجام دهید. طول رحم در حدود 6 تا 9 سانتی‌متر است بنابراین برای کارایی مناسب آییودی طول آن نباید کمتر از 6 سانتی‌متر باشد.
بعد از انجام کارهای مقدماتی سوند را خارج کرده وIUD را آماده جایگذاری کنید. پس از تا کردن بازوهای آییودی باید آن را با کمک میله‌ای در عمق تعیین شده رحم قرار دهید و با رها کردن بازو‌ها، دستگاه را در جای خود ثابت کنید. در انتهای کار باید کلیه لوازم جانبی جایگذاری دستگاه را خارج کرده و نخ‌هایی که از دستگاه خارج شده تا حدی که درون واژن از دهانه سرویکس احساس شود باقی بگذارید. وجود این نخ‌ها برای اطمینان از جایگذاری صحیح در رحم و جابجا نشدن آن بسیار ضروری است. کلیه مراحل ویزیت و جایگذاری آییودی 20 الی 30 دقیقه به طول می‌انجامد. لازم به‌ذکر است حتما در پایان کار زمان تعویض دستگاه، اطلاعات مراقبتی و بهداشتی مورد نیاز را برای بیمار شرح دهید.
نکات مهم IUD گذاری
مامایی که برای عمل IUD گذاری اقدام می‌کند، قبل از جایگذاری باید نکات زیر را در نظر داشته باشد.
- در صورت تجربه پایین حتماً قبل از هر بار عمل تا کسب تجربه‌های بیشتر از ماکت‌های آموزشی تولیدشده در این زمینه استفاده کرده و چندین بار تمرین کند.
- با تجویز مسکن‌های بدون نسخه قبل از انجام این کار می‌توانید درد ناشی از عمل قرار‌دادن آییودی داخل رحم را کاهش دهید.
- چند روز قبل از عمل، تجویز داروهای ضد التهاب، و استرس و پمادهای نرم‌کننده دهان رحم می‌توانند انجام این عمل را آسانتر کنند.
- برای انجام کار حتماً باید ماما داخل واژن را بررسی کند تا در صورت وجود عفونت یا هر عارضه دیگری قبل از عمل جایگذاری، آن را برطرف نماید.
- بهترین زمان برای نصب آییودی داخل رحم در روزهای دوم تا پنجم پریودی است.
- افرادی که به تازگی زایمان کرده‌اند 4 هفته پس از آن می‌توانند از این دستگاه استفاده کنند.
- کسانی که سقط جنین انجام داده‌اند بلافاصله می‌توانند دستگاه آییودی را در رحم خود جایگذاری کنند.
- داشتن تست نرمال پاپ اسمیر قبل از انجام این عمل بسیار حائز اهمیت است.
نحوه برداشتن دستگاهIUD
یکی از مزایای استفاده از دستگاه آییودی برای جلوگیری از بارداری، سهولت در جایگذاری و برداشتن آن است. برای برداشتن دستگاه، باید نخی که از آن خارج شده است را بکشید تا بازوهای دستگاه به سمت بالا جمع شده و از رحم جدا شوند. باید در نظر داشته باشید که این کار را بدون حضور فرد متخصص و مامای دور دیده انجام ندهید، چون احتمال آسیب رساندن به رحم وجود دارد.
بیشتر بخوانید : غربالگری چیست؟
عوارض دستگاه IUD
در علم پزشکی هیچ چیز قطعیت نداشته و هر روش درمانی در کنار مزایایی که دارد معایب یا خطراتی را در بر می‌گیرد. استفاده از دستگاه آییودی و انجام عمل IUD گذاری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و عوارضی مانند موارد زیر به دنبال دارد.
- احتمال بروز عفونت و حساسیت در برخی از افراد؛
- امکان طولانی شدن دوره پریودی و افزایش شدت خونریزی در 3 تا 6 ماهه اول جایگذاری آن؛
- احتمال بروز چند روز خونریزی پس از نصب آییودی داخل رحم؛
- احتمال لکه بینی بین دوره‌های عادت ماهیانه در اوایل استفاده از آن؛
- احساس درد در هنگام جایگذاری دستگاه و چند روز پس از آن؛
- احتمال بروز بارداری خارج از رحمی؛
- عدم محافظت از شخص در مقابل بیماری‌های مقاربتی؛
- احتمال خارج شدن دستگاه از رحم در صورت استفاده از کاپ قاعدگی؛
- احتمال آسیب به رحم و سوراخ شدن دیواره آن؛
- احتمال افزایش وزن در صورت استفاده از آییودی هورمونی؛
- بروز سرگیجه و حالت تهوع پس از انجام عمل جایگذاری به دلیل تحمل فشار و گرفتگی‌های به وجود آمده.
ممنوعیت انجام IUD گذاری برای افراد خاص
انجام عمل آییودی برای افراد زیر باید با مشورت پزشک متخصص انجام شود.
- افرادی که قبلاً سابقه ابتلا به عفونت‌های لگنی داشته باشند.
- خانم‌های باردار نباید از این دستگاه استفاده کنند.
- افرادی که تمایل دارند در مدت کمی باردار شوند.
- افرادی که بدون دلیل خاصی پس از انجام رابطه جنسی و در فاصله بین دو دوره قاعدگی دچار خونریزی می‌شوند.
- افرادی که دارای دریچه قلب مصنوعی هستند.
- اشخاصی که سابقه بارداری خارج از رحم دارند.
سخن پایانی
استفاده از روش جلوگیری بارداری به کمک آیی‌یودی، به دلیل عدم نیاز به یادآوری مجدد و استفاده روزانه، مطمئن‌تر از مصرف قرص‌های ضد بارداری است. همچنین برای کسانی که تمایل دارند چندین سال متوالی باردار نشوند یکی از مطمئن‌ترین راه‌های موجود محسوب می‌شود. در همین راستا می‌توان گفت از مهمترین مواردی که باید در انجام عمل IUD گذاری مورد توجه قرار بگیرد مشورت با فرد متخصص برای انتخاب نوع IUD و مهیا شدن شرایط شخص برای انجام این کار است.
