علائم ناباروری مردان چیست؟
مقدمه
ناباروری یکی از مسائلی است که ممکن است بر زندگی خانواده‌ها تأثیر بگذارد و یکی از چالش‌هایی باشد که بسیاری از افراد با آن مواجه شوند. این مسئله نه تنها به زنان مرتبط نیست، بلکه مردان نیز ممکن است دچار ناباروری شوند. در ادامه، به بررسی علائم ناباروری مردان خواهیم پرداخت. با درک علائم ناباروری و مشاوره با پزشک متخصص، می‌توان به تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب‌تری دست پیدا کرد و به تحقق آرزوهای تشکیل خانواده امیدوار شد.
علائم ناباروری در مردان
ناباروری در مردان معمولاً با علائم خاص و واضح نمایان نمی‌شود و اغلب تا زمانی که زوجین سعی در باروری داشته باشند و نتیجه‌ای نگرفته باشند، تشخیص داده نمی‌شود. در صورتی که یک زوج به مدت حداقل یک سال بدون استفاده از روش‌های پیشگیری از حاملگی تلاش کنند و همچنان بدون موفقیت باقی بمانند، مراجعه به یک متخصص ناباروری توصیه می‌شود. پس از این مراجعه، بررسی‌های پزشکی متناسب انجام می‌شود تا علت ناباروری مشخص شود.
بیشتر بخوانید : آموزش مطب داری مامایی
عواملی که می‌توانند به ناباروری مردان منجر شوند
دلایل ناباروری بسیار متنوع هستند و می‌توانند شامل مسائل بیولوژیکی و محیطی باشند. در اینجا به توضیح این عوامل می‌پردازیم:
اختلالات اسپرم
اختلالات اسپرم یکی از شایع‌ترین عوامل ناباروری در مردان هستند و می‌توانند در تولید، رشد، شکل و حرکت اسپرم‌ها تأثیرگذار باشند. این اختلالات می‌توانند به شکل‌های مختلفی در مردان رخ دهند:
- عدم رشد و تکامل صحیح اسپرم: اسپرم‌ها باید به درستی تکامل پیدا کنند تا بتوانند به سمت تخمک حرکت کرده و در فرآیند لقاح نقش داشته باشند. اگر اسپرم‌ها به درستی رشد و تکامل نکنند، ممکن است در حرکت به سمت تخمک و ناباروری ناتوان باشند.
- شکل عجیبی اسپرم: شکل غیرطبیعی اسپرم‌ها، که به آن آنومالی اسپرم یا تغییر شکل اسپرم می‌گویند، می‌تواند به تولید ناصحیح اسپرم‌ها و کاهش احتمال لقاح منجر شود. این شکل‌های غیر عادی ممکن است از ناحیه‌های مختلف اسپرم ایجاد شود.
- کمبود تعداد اسپرم‌ها (الیگواسپرمی): اگر تعداد اسپرم‌ها در مرد کمتر از حد نرمال باشد، این وضعیت به عنوان الیگواسپرمی شناخته می‌شود. این مشکل می‌تواند به ناباروری مردان منجر شود.
- عدم تولید اسپرم (آزواسپرمی): در برخی موارد، اسپرم‌ها به طور کامل تولید نمی‌شوند که به عنوان آزواسپرمی شناخته می‌شوند. این مشکل به علت مسائل هورمونی، عفونت‌های مختلف، عوامل ژنتیکی یا داروها می‌تواند ایجاد شود.
- انسداد لوله‌های انتقال اسپرم: لوله‌هایی که اسپرم‌ها را از بیضه به بیرون برده و به سمت تخمک هدایت می‌کنند، ممکن است به دلایل مختلف مسدود شوند. این انسدادها می‌توانند ناشی از عفونت‌ها، التهاب‌ها یا مشکلات مادرزادی باشند و ممکن است منجر به ناباروری شوند.
اختلالات اسپرم به طور معمول تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله سبک زندگی، عوامل محیطی، عوامل ژنتیکی و مشکلات پزشکی قرار می‌گیرند. از آنجا که اکثر موارد ناباروری در مردان می‌توانند قابل درمان باشند، مشاوره و درمان توسط پزشک متخصص بسیار مهم است تا عوامل موجب ناباروری شناسایی و مدیریت شوند.
انزال رتروگراد
در انزال رتروگراد، منی به جای خروج از آلت تناسلی مردانه به مثانه وارد می‌شود. این وضعیت معمولا به دلیل عدم بسته شدن صحیح مسیر ادرار و منی در هنگام انزال اتفاق می‌افتد. علائم اصلی این انزال شامل ادرار کدر و انزال خشک می‌شود. این وضعیت ممکن است منجر به ناتوانی در باروری شود زیرا اسپرم‌ها باید به درستی از آلت تناسلی مردانه خارج شوند تا بتوانند تخمک را لقاح کنند.
درمان انزال رتروگراد ممکن است شامل جراحی تعمیری برای بازسازی مسیر انزال، مصرف داروها و درمان‌هایی برای تقویت عملکرد مثانه و سیستم عصبی باشد. همچنین، اصلاحات سبک زندگی و مشاوره با یک پزشک متخصص نیز می‌تواند در مدیریت این وضعیت مفید باشد.
انسداد
در مواردی که لوله‌های انتقال دهنده اسپرم دچار انسداد شوند، مر ممکن است با مشکل ناباروری مواجه شود. این انسداد در ناباروری مردان می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود:
- جراحی وازکتومی: در برخی موارد پس از عمل جراحی وازکتومی (عمل کاشتنی پیشگیری از بارداری)، اسپرم به دلیل عدم توانایی بسته شدن مجدد لوله‌ها به مثانه باز می‌گردد و انسداد ایجاد می‌شود.
- عفونت‌های مداوم: عفونت‌های دستگاه تناسلی، به ویژه اگر به مدت طولانی بی‌درمان باشند، می‌توانند به انسداد لوله‌های انتقال اسپرم منجر شوند.
- نقص مادرزادی: در برخی افراد، نقص‌های مادرزادی در ساختار لوله‌های انتقال اسپرم وجود دارند که ممکن است به انسداد این لوله‌ها منجر شوند.
- التهاب و تورم: التهابات مزمن دستگاه تناسلی مردانه می‌توانند باعث تورم و انسداد لوله‌های انتقال اسپرم شوند.
مشکلات هورمونی در ناباروری مردان
مشکلات هورمونی تأثیر مستقیمی بر تولید اسپرم و کیفیت اسپرم‌ها دارند. این مشکلات هورمونی می‌توانند به شکل‌های مختلفی بروز کنند و در تعداد معدودی از مردان، به عنوان عامل اصلی ناباروری مطرح شوند. برخی از مشکلات هورمونی عبارتند از:
- اختلال در تولید هورمون LH و FSH توسط هیپوفیز: این هورمون‌ها مسئول تنظیم تولید تستوسترون و اسپرم در مردان هستند. اختلال در تولید یا توزیع این هورمون‌ها می‌تواند منجر به کاهش تولید تستوسترون و اسپرم شود.
- کمبود تستوسترون: تستوسترون، هورمون اصلی مرتبط با ویژگی‌های جنسی مردانه و تولید اسپرم است. کمبود تستوسترون می‌تواند به کاهش کیفیت اسپرم‌ها و کمتر شدن تعداد آن‌ها منجر شود.
- افزایش سطح هورمون پرولاکتین: افزایش پرولاکتین در مردان می‌تواند به کاهش تولید اسپرم، کاهش میل جنسی و ناتوانی جنسی منجر شود.
- پرکاری یا کم‌کاری غده تیرویید: غده تیرویید نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های بدن ایفا می‌کند. هیپرپلازی (پرکاری) یا هیپوتیروئیدی (کم‌کاری) می‌تواند به اختلالات در سیستم تنظیمی هورمون‌ها منجر شود و ناباروری را ایجاد کند.
- هیپرپلازی مادرزادی غده آدرنال: این وضعیت می‌تواند به کمتر شدن تعداد و تحرک اسپرم‌ها و افزایش تعداد اسپرم‌های نابالغ منجر شود. این وضعیت نسبتاً نادر است.
واریکسول
واریکوسل در ناباروری مردان واژه‌ای است که به تورم و بزرگ شدن وریدهای خونی در کیسه بیضه اشاره دارد. این وریدهای بزرگتر و زیاد، تورم می‌کنند و این مسئله می‌تواند به افزایش درجه حرارت بیضه‌ها منجر شود. این افزایش حرارت ممکن است کیفیت اسپرم‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و به ناتوانی در تولید اسپرم‌ها منجر شود. از دیگر اثرات واریکوسل، می‌توان به تأثیر بر تنظیم حرارتی بیضه‌ها اشاره کرد. بیضه‌ها نیاز به حرارت خنکتر نسبت به دیگر اعضای بدن دارند تا به تولید اسپرم‌های سالم کمک کنند. واریکوسل باعث افزایش حرارت بیضه‌ها می‌شود که ممکن است به کاهش کیفیت و تعداد اسپرم‌ها منجر شود.
بیشتر بخوانید : علائم عفونت ادراری در زنان چیست؟
پیچ خوردگی بیضه ها در ناباروری مردان
پیچ خوردگی بیضه‌ها یک حالت اورژانسی است که ممکن است به ناباروری منجر شود. در این حالت، بیضه به طور ناگهانی دور خود پیچ می‌خورند، که باعث انسداد خونرسانی به بیضه و کاهش جریان خون به آن می‌شود. این امر باعث تورم شدید و درد در منطقه بیضه می‌شود و اگر به موقع درمان نشود، ممکن است باعث آسیب جدی به بیضه شود. در مواردی که پیچ خوردگی بیضه‌ها به طور موقت اتفاق می‌افتد و به سرعت تشخیص داده و درمان شود، معمولاً تأثیر طولانی‌مدتی بر ناباروری ندارد. اما اگر به موقع تشخیص داده نشود و باعث آسیب به بیضه شود، ممکن است به ناباروری منجر شود.
در صورت بروز علائم مشکوک به پیچ خوردگی بیضه‌ها، از جمله درد شدید در منطقه بیضه، تورم بیضه، تغییر در رنگ بیضه یا تهوع و استفراغ، باید به سرعت به پزشک مراجعه شود. در صورت تأیید تشخیص پیچ خوردگی بیضه، پزشک معمولاً جراحی فوری را توصیه می‌کند تا بیضه را بازگرداند و خونرسانی به آن را بهبود بخشد.
عفونت ها و بیماری ها
عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف می‌توانند علت ناباروری مردان باشند. عفونت‌هایی مانند اوریون، سل، بروسلوز، سوزاک، حصبه، آنفلوانزا، آبله و سفلیس ممکن است به دستگاه تناسلی مردان آسیب برسانند و به از بین رفتن بافت بیضه‌ها و تغییرات در تولید اسپرم و کیفیت پایین آن‌ها منجر شوند. علاوه بر این، برخی از بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا نیز می‌توانند به انسداد اپیدیدیم یا لوله‌های انتقال دهنده اسپرم منجر شوند که این مشکلات می‌توانند باعث ناباروری در مردان شوند.
درمان این نوع عفونت‌ها و بیماری‌ها عمدتاً با استفاده از درمان‌های دارویی انجام می‌شود. اهمیت تشخیص و درمان به موقع این نوع عفونت‌ها و بیماری‌ها برای پیشگیری از ناباروری بسیار زیاد است.
کدام مردان بیشتر در معرض ناباروری قرار دارند؟
برخی از مردان ممکن است بیشتر در معرض خطر ناباروری قرار گیرند. این عوامل عبارتند از:
- اضافه وزن و چاقی می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامتی تولید اسپرم و سطح تستوسترون داشته باشد.
- با بالا رفتن سن، تولید اسپرم و کیفیت آن کاهش می‌یابد.
- افرادی که به طور مکرر در معرض اشعه قرار دارند، ممکن است تأثیرات منفی بر ناباروری داشته باشند.
- تماس با مواد شیمیایی مضر مانند سرب، کلسیم، آفت‌کش‌ها و جیوه می‌تواند بر اسپرم و سلامتی تناسلی آقایان تأثیرگذار باشد.
- مصرف مواد مخدر یا مصرف مقدار زیادی الکل و تنباکو نیز می‌تواند بر ناباروری تأثیرگذار باشد.
- برخی از داروها ممکن است بر تولید اسپرم و عملکرد تناسلی مردان تأثیر منفی داشته باشند.
سخن پایانی
در پایان، لازم است تاکید کنیم که ناباروری در مردان، یک مسأله قابل درمان است. با مشاوره و درمان مناسب، بسیاری از مشکلات ناباروری قابل حل هستند. در صورتی که علائمی مشکوک به ناباروری تجربه می‌کنید یا تاکنون موفق به باروری نشده‌اید، بهترین اقدام اولیه مراجعه به پزشک متخصص تناسلی و ناباروری مردان است. از طریق ارزیابی دقیق و آزمایشات تشخیصی، پزشک می‌تواند علت مشکل را شناسایی کرده و برنامه درمانی مناسب را برای شما تعیین کند.
