8 آزمایش هورمونی زنان که باید بدانید + تفسیر و درمان

آزمایش‌های هورمونی زنان نقش مهمی در تشخیص و پایش وضعیت سلامت سیستم تولیدمثل دارند. بررسی جواب آزمایش‌های هورمونی زنان می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد غدد درون‌ریز و تعادل هورمونی ارائه دهد. از جمله شاخص‌های مهم در این آزمایش‌ها، رنج نرمال 17-OH Progesterone است که می‌تواند در ارزیابی مشکلاتی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و نارسایی غدد فوق کلیوی مفید باشد. علاوه بر این، توجه به عوارض پایین بودن هورمون DHEA-SO4 در زنان نیز ضروری است، زیرا این هورمون نقش مهمی در تنظیم عملکرد تخمدان‌ها و تولید آندروژن‌ها دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق تفسیر آزمایش‌های هورمونی زنان و محدوده‌های نرمال هر یک خواهیم پرداخت.

لیست آزمایشات هورمونی

1. 17-OHP (17 هیدروکسی پروژسترون)
2. تستوسترون (فرم آزاد و توتال)
3. آنتی مولرین هورمون (AMH)
4. FAI (free androgen index)
5. FSH (Follicle-stimulating Hormone)
6. (Luteinizing hormone) LH
7. هورمون گنادوتروپین جفتی (HCG)
8. دی هیدرواپی آندروسترون (DHEA / DHEA-SO4)

در این مقاله قصد داریم به تفسیر تک تک آزمایشات هورمونی در زنان بپردازیم. اکثر این آزمایشات برای تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا در موارد نازایی و یائسگی زودرس درخواست می شوند.

1. 17-OHP (17 هیدروکسی پروژسترون)

17-هیدروکسی پروژسترون (17-OHP) هورمونی است که توسط غدد فوق کلیوی، تخمدان ها و جفت تولید می شود. سطوح بالای 17-OHP می تواند نشان دهنده یک اختلال به نام هایپرپلازی مادرزادی غدد فوق کلیه(CAH) باشد. CAH گروهی از اختلالات ژنتیکی است که بر غدد فوق کلیوی تأثیر می گذارد و باعث کمبود هورمون های کورتیزول و آلدوسترون می شود.

علائم بالا بودن 17-OHP می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بلوغ زودرس در دختران
• رشد بیش از حد مو در صورت و بدن (هیرسوتیسم)
• آکنه
• نامنظمی قاعدگی
• ناباروری
• فشار خون بالا
• ضعف عضلانی
• خستگی

برای تمام زنان که با شکایت هیرسوتیسم (پرمویی) شدید مراجعه می کنند درخواست می شود. این تست جهت رد هیپرپلازی مادرزادی فوق کلیه انجام می شود و باید در فاز فولیکولار و در صبح انجام شود.

رنج نرمال 17-OH Progesterone

دامنه نرمال 17-OH پروژسترون (17-OHP) بستگی به عوامل مختلفی از جمله: سن، جنس، آزمایشگاه محل انجام آزمایش. به طور کلی:

• نوزادان: کم تر از 630 نانو گرم در دسی لیتر (ng/dL)
• زنان (بسته به مرحله چرخه قاعدگی): 60 تا 342 نانو گرم در دسی لیتر
• مردان: کمتر از 220 نانو گرم در دسی لیتر

اگر میزان 17-OHP کمتر از ۳۰۰ نانوگرم در دسی لیتر باشد احتمالا فرد مبتلا نیست و اگر بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰۰ نانوگرم در دسی لیتر باشد نیاز به تست های تشخیصی بیشتری است و اگر بیشتر از ۱۰۰۰۰ نانوگرم در دسی لیتر باشد فرد مبالا به هیپرپلازی فوق کلیه اس و در صورت بالا بودن باید جهت انجام اقدامات لازم به متخصص غدد یا متخصص داخلی ارجاع شود.

درمان بالا بودن 17-OHP

درمان بالا بودن 17-OHP به علت زمینه ای آن بستگی دارد. در افراد مبتلا به CAH، درمان با هورمون درمانی جایگزین برای جبران کمبود کورتیزول و آلدوسترون انجام می شود. این درمان معمولا مادام العمر است. سایر درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای ضد بارداری برای تنظیم قاعدگی و کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان
• اپیلاسیون برای از بین بردن موهای زائد
• داروهای ضد آکنه
• جراحی برای اصلاح ناهنجاری های دستگاه تناسلی

2. تستوسترون (فرم آزاد و توتال)

معمولا در تشخیص هیپرآندروژنیسم (PCOS) فرم توتال و فرم آزاد تستوسترون درخواست می شود. در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک فرم توتال بالاتر از 60-80 نانوگرم در دسی لیتر می باشد و فرم آزاد آن هم اندکی افزایش می یابد. در صورت افزایش بیش از حد تستوسترون و وجود شواهد بالینی شدید ویریلیزم (وضعیتی که زنان داری ویژگی مردانه می شوند) باید سونوگرافی جهت رد تومورهای مترشحه ی آندروژن انجام شود. این آزمایش باید در فاز فولیکولار انجام گیرد.

3. آنتی مولرین هورمون (AMH)

طبق جدید ترین تحقیقات افزایش AMH بیش از 5 نانوگرم در میلی لیتر تا 75% نشان دهنده ی سندرم تخمدان پلی کیستیک است. آنتی مولرین هورمون تست گران قیمتی است بنابراین برای تشخیص PCOS درخواست نمی شود. آنتی مولرین هورمون نشان دهنده ی ذخایر تخمدانی می باشد در زنان جهت بررسی نازایی و بررسی یائسگی زودرس درخواست می شود.

بیشتر بخوانید: تغذیه مناسب در دوران بارداری و شیردهی برای سلامتی مادر و نوزاد ضروری است. در این دوران، بدن مادر نیاز به مواد مغذی بیشتری برای تامین رشد و تکامل جنین یا نوزاد دارد. انتخاب های غذایی سالم می تواند به پیشگیری از عوارض بارداری مانند کم خونی، پره اکلامپسی و زایمان زودرس کمک کند و همچنین به مادر کمک می کند تا وزن خود را به طور سالم مدیریت کند و برای شیردهی آماده شود. برای کسب اطلاعات بیشتر بلاگ “بوکلت مادران باردار” را مطالعه کنید.

محدوده نرمال AMH

محدوده نرمال AMH برای بارداری به سن بستگی دارد. به طور کلی، سطوح AMH در زنان زیر 30 سال در بالاترین سطح خود است و سپس با افزایش سن به تدریج کاهش می ‌یابد.

• زنان زیر 30 سال: 2.0 – 6.3 نانو گرم در میلی لیتر
• زنان 30 تا 34 ساله: 1.5 – 5.6 نانو گرم در میلی لیتر
• زنان 35 تا 39 ساله: 1.1 – 4.0 نانو گرم در میلی لیتر
• زنان 40 تا 44 ساله: 0.6 – 2.6 نانو گرم در میلی لیتر
• زنان بالای 45 سال: کمتر از 0.7 نانو گرم در میلی لیتر

اگر میزان آن کمتر از 5/0 نانوگرم در میلی لیتر باشد یعنی ذخایر تخمدانی بسیار کم است. و اگر بین 5/0 تا 1 باشد ذخایر تخمدانی کم است. اگر بین 1-5/3 باشد ذخایر تخمدانی مناسب است و یا بیمار به تحریک تخمک گذاری خوب پاسخ داده است. اگر بیش از 5/3 باشد یعنی هیپراستیمولیشن رخ داده است به عبارت دیگر بیمار به تحریک تخمک گذاری پاسخ شدید داده است.

سطح نرمال AMH برای بارداری

هورمون آنتی‌ مولرین (AMH) هورمونی است که توسط سلول‌ های گرانولوزا در تخمدان ‌ها تولید می ‌شود. این هورمون نقش مهمی در تنظیم رشد فولیکول‌ های تخمدان و بلوغ تخمک ‌ها دارد. سطوح AMH به طور کلی با افزایش سن زنان کاهش می ‌یابد، که این امر نشان ‌دهنده کاهش ذخیره تخمک و باروری است.

تفسیر نتایج AMH

سطوح بالای AMH: سطوح بالای AMH ممکن است نشان ‌دهنده موارد زیر باشد:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• تومور تخمدان
• ناهنجاری ‌های کروموزومی

سطوح پایین AMH: سطوح پایین AMH ممکن است نشان‌ دهنده موارد زیر باشد:

• یائسگی زودرس
• نارسایی زودرس تخمدان
• شیمی درمانی یا پرتو درمانی
• جراحی تخمدان

بیشتر بخوانید: ام آر آی (MRI) سینه یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی، یک روش تصویربرداری پیشرفته و غیر تهاجمی است که از میدان ‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی سینه استفاده می ‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر این باره، بلاگ “ام آر آی سینه چیست و چگونه انجام میشود ؟عوارض آن چیست؟” را مطالعه کنید.

نکاتی در مورد تست AMH

• تست AMH یک آزمایش خون ساده است که نیازی به ناشتایی ندارد.
• این تست می ‌تواند در هر روز از چرخه قاعدگی انجام شود.
• سطوح AMH در طول روز ثابت است، بنابراین نیازی به انجام تست در زمان خاصی از روز نیست.
• نتایج تست AMH باید در کنار سایر عوامل، مانند سن، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، برای ارزیابی باروری تفسیر شود.

تست AMH تنها یک شاخص از باروری است و نمی ‌تواند به طور قطعی پیش ‌بینی کند که یک زن باردار می ‌شود یا خیر. حتی اگر سطوح AMH شما پایین باشد، هنوز هم ممکن است باردار شوید. با این حال، ممکن است برای باردار شدن به کمک بیشتری نیاز داشته باشید، مانند داروهای باروری یا IVF .

موارد استفاده از تست AMH

تست AMH به طور معمول برای موارد زیر استفاده می ‌شود:

• ارزیابی ذخیره تخمدان و باروری زنان
• کمک به برنامه ‌ریزی برای بارداری، به خصوص در زنان با سن بالا یا سابقه ناباروری
• انتخاب روش ‌های درمانی مناسب برای ناباروری، مانند لقاح مصنوعی (IVF)
• نظارت بر سلامت تخمدان در زنان با شرایط خاص، مانند PCOS یا یائسگی زودرس

بیشتر بخوانید: روش‌های مختلفی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد؛ یکی از آن‌ها دستگاه کوچکی به شکل تی انگلیسی است به نام IUD که با قرار گرفتن داخل رحم از وقوع بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند. دستگاه آی‌ یو‌ دی برای کسانی که تمایل ندارند قرص‌های هورمونی ضد بارداری استفاده کنند، وسیله‌ بسیار مناسبی محسوب می‌شود. برای اطلاعات بیشتر درباره این دستگاه بلاگ “انواع IUD چیست؟ نحوه گذاشتن و برداشتن آی یو دی” را مطالعه کنید.

نکاتی در مورد تست AMH

• تست AMH یک آزمایش خون ساده است که نیازی به ناشتایی ندارد.
• این تست می ‌تواند در هر روز از چرخه قاعدگی انجام شود.
• سطوح AMH در طول روز ثابت است، بنابراین نیازی به انجام تست در زمان خاصی از روز نیست.
• نتایج تست AMH باید در کنار سایر عوامل، مانند سن، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، برای ارزیابی باروری تفسیر شود.

تست AMH تنها یک شاخص از باروری است و نمی ‌تواند به طور قطعی پیش ‌بینی کند که یک زن باردار می ‌شود یا خیر. حتی اگر سطوح AMH شما پایین باشد، هنوز هم ممکن است باردار شوید. با این حال، ممکن است برای باردار شدن به کمک بیشتری نیاز داشته باشید، مانند داروهای باروری یا IVF.

کاربردهای آزمایش AMH:

ارزیابی باروری

• زنانی که با ناباروری دست و پنجه نرم می ‌کنند: سطح AMH پایین ممکن است نشان دهنده کاهش ذخیره تخمدان و احتمال باروری پایین تر باشد.
• زنانی که قصد بارداری به روش ‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) را دارند: سطح AMH می‌ تواند به تعیین دوز مناسب داروهای تحریک تخمک گذاری و پیش ‌بینی احتمال موفقیت IVF کمک کند.
• تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): زنان مبتلا به PCOS ممکن است سطوح AMH بالاتری داشته باشند.
• پیش‌ بینی یائسگی: سطح AMH با نزدیک شدن به یائسگی به تدریج کاهش می ‌یابد.

4. FAI (free androgen index)

نسبت فرم توتال تستوسترون به گلولولین باند شونده با هورمون جنسی یا همان SHBG می باشد. در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک افزایش می یابد. میزان نرمال آن 30-150% است.

5. FSH (Follicle-stimulating Hormone)

میزان نرمال آن در فازهای مختلف متفاوت است. در فاز فولیکولار 9/7- 1/3 است. در فاز لوتئال 5/5 -4/1 در میدسیکل 5/18-3/2 در یائسگی 40-106 است. چنانچه FSH بالای 20 باشد یعنی فرد وارد دوره ی پره منوپوز (کلایمتریک) شده است.

FSH چیست؟

هورمون محرک فولیکول (FSH) هورمونی است که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می شود. FSH نقش کلیدی در سیستم تولید مثل زنان دارد و مسئول تحریک رشد فولیکول های تخمدان حاوی تخمک است. همچنین به تولید استروژن، هورمون مهمی که مسئول تنظیم چرخه قاعدگی و سایر عملکردهای تولید مثلی است، کمک می کند.

سطوح FSH در طول چرخه قاعدگی

سطوح FSH در طول چرخه قاعدگی زنان به طور طبیعی در نوسان است. در ابتدای چرخه، سطح FSH افزایش می یابد تا رشد فولیکول ها را تحریک کند. با رسیدن به بلوغ فولیکول، سطح FSH به طور موقت کاهش می یابد و سپس قبل از تخمک گذاری دوباره افزایش می یابد. پس از تخمک گذاری، سطح FSH به طور قابل توجهی کاهش می یابد و تا شروع چرخه بعدی در سطح پایینی باقی می ماند.

محدوده نرمال FSH

محدوده نرمال FSH برای زنان بسته به سن و مرحله چرخه قاعدگی متفاوت است. به طور کلی، مقادیر نرمال FSH در میلی واحد بین المللی در هر لیتر (mIU/L) به شرح زیر است:

• مرحله فولیکولی: 1.3 تا 9.9 mIU/L
• مرحله تخمک گذاری: 6.1 تا 17.2 mIU/L
• مرحله لوتئال: 1.0 تا 9.2 mIU/L
• یائسگی: 19.3 تا 100.6 mIU/L

چه عواملی بر سطح FSH تأثیر می گذارد؟

عوامل متعددی می توانند بر سطح FSH در زنان تأثیر بگذارند، از جمله:

• سن: سطح FSH با افزایش سن به طور طبیعی افزایش می یابد.
• مرحله چرخه قاعدگی: همانطور که قبلاً ذکر شد، سطح FSH در طول چرخه قاعدگی در نوسان است.
• بارداری: سطح FSH در دوران بارداری به طور قابل توجهی کاهش می یابد.
• یائسگی: پس از یائسگی، سطح FSH به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
• اختلالات تخمدان: برخی از اختلالات تخمدان، مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) می تواند منجر به افزایش سطح FSH شود.
• درمان های باروری: برخی از درمان های باروری، مانند تحریک تخمدان، می تواند منجر به افزایش موقت سطح FSH شود.

چه زمانی باید آزمایش FSH داد؟

پزشک شما ممکن است برای ارزیابی باروری، بررسی مشکلات قاعدگی یا تشخیص یائسگی، آزمایش FSH را تجویز کند که در روز ۳-۵ سیکل قاعدگی زمانی که FSH در کمترین میزان خود است آزمایش می شود.

6. (Luteinizing hormone) LH

میزان آن در سنین مختلف متفاوت است. میزان نرمال آن در زمان قبل از بلوغ 0-4 در زمان بلوغ 31-3/0 در منوپوز 62-5/14 در فاز فولیکولار 18-6/1 و در فاز لوتئال 20-6/0 است

سطح نرمال هورمون لوتئینی (LH) در زنان

هورمون لوتئینی (LH) هورمونی کلیدی در سلامت تولید مثل زنان است. غده هیپوفیز مغز آن را آزاد می کند و نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی، تخمک گذاری و تولید پروژسترون دارد.

میزان طبیعی و نرمال LH در زنان

میزان LH در زنان در طول چرخه قاعدگی و همچنین با افزایش سن، تغییر می کند.

• فاز فولیکولی: در ابتدای چرخه قاعدگی، سطح LH پایین است. با رشد فولیکول ها در تخمدان ها، سطح LH به تدریج افزایش می یابد.
• اواسط سیکل قاعدگی : LH حدودا در اواسط چرخه قاعدگی افزایش ناگهانی پیدا می کند، که این امر باعث آزاد شدن تخمک از تخمدان و تخمک گذاری می شود.
• فاز لوتئال: پس از تخمک گذاری، سطح LH به تدریج کاهش می یابد، اما تا پایان فاز لوتئال به طور کامل به سطح قبل از تخمک گذاری باز نمی گردد.
• یائسگی: پس از یائسگی، سطح LH به طور قابل توجهی افزایش می یابد.

محدوده طبیعی LH

مقادیر طبیعی LH بر حسب میلی واحد در لیتر (mIU/L) به شرح زیر است:

• قبل از تخمک گذاری: 2 تا 10 mIU/L
• افزایش ناگهانی LH: 25 تا 75 mIU/L
• فاز لوتئال: 9 تا 15 mIU/L
• یائسگی: 7.7 تا 58.6 mIU/L

نکته: این مقادیر فقط یک راهنمای کلی هستند و ممکن است بسته به آزمایشگاه و روش مورد استفاده کمی متفاوت باشند.

عوامل موثر بر سطح LH

• سن: سطح LH با افزایش سن به طور کلی افزایش می یابد.
• چرخه قاعدگی: سطح LH در طول چرخه قاعدگی به طور قابل توجهی تغییر می کند.
• بارداری: سطح LH در دوران بارداری به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
• یائسگی: پس از یائسگی، سطح LH به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
• برخی از داروها: برخی از داروها، مانند قرص های ضد بارداری، می توانند بر سطح LH تأثیر بگذارند.
• اختلالات غدد درون ریز: برخی از اختلالات غدد درون ریز، مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، می توانند بر سطح LH تأثیر بگذارند.

علائم اختلالات LH

سطح غیرطبیعی LH می تواند منجر به طیف وسیعی از علائم شود، از جمله:

• بی نظمی قاعدگی: قاعدگی نامنظم یا غایب
• مشکلات باروری: ناتوانی در باردار شدن
• سقط جنین: سقط جنین مکرر
• نارسایی تخمدان: علائم یائسگی زودرس، مانند گر گرفتگی، خشکی واژن و کاهش میل جنسی
• رشد بیش از حد مو: به خصوص در صورت و قفسه سین
•  آکنه و ریزش مو

درمان اختلالات LH

درمان اختلالات LH به علت اختلال بستگی دارد. ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دارو درمانی: داروهایی برای تنظیم سطح هورمون ها، مانند داروهای ضد بارداری یا هورمون درمانیک
• کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن می تواند به تنظیم سطح هورمون ها کمک کند.
• جراحی: در برخی موارد، ممکن است برای درمان برخی از اختلالات، مانند تومورهای غده هیپوفیز، جراحی لازم باشد.

7. هورمون گنادوتروپین جفتی  (HCG)

هورمون گنادوتروپین جفتی هورمونی است که به صورت انحصاری توسط جفت ساخته می شود و به همین خاطر اندازه گیری آن در تشخیص حاملگی بکار می رود. ساخت HCG همراه با پیشرفت حاملگی افزایش می یابد. مقدار زیادی از این هورمون به شکل زیر واحد آلفا و بتا در ادرار دفع می شود.

جز بتا حساس ترین نشانه در اوایل حاملگی است و بخش اختصاصی این هورمون محسوب می شود . HCG یک گلیکوپروتئین است که شباهت زیادی به پروتئین های هیپوفیزی دارد. بخش الفا در همه ی این گلیکوپروتئین ها یکسان است.

حدود 8 تا 10 روز بعد از لقاح در خون قابل ردیابی است. سطح این هورمون تا هفته ی 12 حاملگی به حداکثر می رسد سپس در بقیه دوران حاملگی به آرامی کاهش می یابد. این هورمون تا حدود 2 هفته بعد از زایمان دیگر قابل ردیابی نخواهد بود.

افزایش سطح HCG در سرطان های مختلف همچون ریه، کبد، تخمدان، پانکراس و بیضه نیز دیده می شود. هماچوری(خون در ادرار) و پروتئینوری موجب نتایج مثبت کاذب می شود. آزمون بارداری با استفاده از ادرار بر حسب رقت ادرار تغییر می کند. سطح HCG در ادرار رقیق ممکن است غیر قابل اندازه گیری باشد. در حالیکه در ادرار غلیظ همان بیمار، می تواند قابل سنجش باشد.

داروهایی که موجب نتایج منفی کاذب می شوند عبارتند از دیورتیک ها و پرومتازین همچنین داروهایی که موجب نتایج مثبت کاذب می شوند عبارتند از داروهای ضد تشنج، ضد پارکینسون، خواب آور ها ، آرامبخش ها به ویژه پرومازین و مشتقات آن. داروی اپوستان و میفه پریستون سطح HCG را کاهش می دهند. در بارداری طبیعی تقریبا هر 48 ساعت باید تیتر BHCG دو برابر شود. در مواردی که مددجو در سه ماهه اول از درد شدید شکم شکایت دارد تیتر BHCG درخواست می کنیم و آن را به فاصله ی 48 ساعت تکرار می کنیم.

8. دی هیدرواپی آندروسترون (DHEA / DHEA-SO4)

در صورت ویریلیزم این فاکتور خونی چک می شود. این هورمون از غدد آدرنال ترشح می شوند بنابراین در صورت بالا بودن باید سونوگرافی جهت رد تومور آدرنال انجام شود.

DHEA-S چیست؟

DHEA-SO4 (دهیدرواپي ‌اَندروسترون سولفات) نوعی هورمون استروئیدی است که به طور طبیعی در بدن زنان و مردان تولید می ‌شود. این هورمون پیش ‌ساز چندین هورمون جنسی دیگر از جمله تستوسترون و استروژن است. DHEA-SO4 در غدد فوق‌ کلیوی که بالای کلیه ‌ها قرار دارند، تولید می ‌شود. این آزمایش معمولا برای بررسی مشکلات مربوط به غدد فوق‌ کلیوی یا سایر اختلالات هورمونی تجویز می‌ شود.

میزان DHEA-SO4 در بدن زنان

میزان DHEA-SO4 در بدن زنان با افزایش سن به تدریج کاهش می‌ یابد. سطوح این هورمون در زنان یائسه به طور قابل توجهی پایین ‌تر از زنان در سنین باروری است.

محدوده طبیعی DHEA-SO4 در زنان

محدوده طبیعی DHEA-SO4 در زنان به سن بستگی دارد. به طور کلی، مقادیر نرمال به شرح زیر است:

• زنان زیر 30 سال: 15 تا 330 میکروگرم در دسی ‌لیتر
• زنان 30 تا 39 سال: 10 تا 260 میکروگرم در دسی‌ لیتر
• زنان 40 تا 49 سال: 5 تا 170 میکروگرم در دسی ‌لیتر
• زنان 50 سال به بالا: 1 تا 85 میکروگرم در دسی ‌لیتر

عوامل موثر بر سطح DHEA-SO4

عوامل متعددی می ‌توانند بر سطح DHEA-SO4 در بدن زنان تأثیر بگذارند، از جمله:

• سن: سطح DHEA-SO4 با افزایش سن به طور طبیعی کاهش می‌ یابد.
• وزن: زنان چاق تمایل به داشتن سطح DHEA-SO4 بالاتری نسبت به زنان با وزن کم دارند.
• بارداری: سطح DHEA-SO4 در دوران بارداری افزایش می‌ یابد.
• قرص‌ های ضد بارداری: مصرف قرص ‌های ضد بارداری خوراکی می‌ تواند سطح DHEA-SO4 را کاهش دهد.
• استرس: استرس مزمن می ‌تواند سطح DHEA-SO4 را کاهش دهد.
• ورزش: ورزش منظم می ‌تواند سطح DHEA-SO4 را افزایش دهد.

سطوح بالای DHEA-SO4

سطوح بالای DHEA-SO4 می ‌تواند نشان ‌دهنده برخی از مشکلات سلامتی، از جمله:

• تومورهای غدد فوق ‌کلیوی: تومورهای غدد فوق‌ کلیوی می ‌توانند باعث تولید بیش از حد DHEA-SO4 شوند.
• هیپرپلازی مادرزادی غدد فوق ‌کلیوی: این یک بیماری ژنتیکی است که بر غدد فوق ‌کلیوی تأثیر می ‌گذارد و باعث می‌ شود آنها هورمون‌ های زیادی از جمله DHEA-SO4 تولید کنند.
• سندرم تخمدان پلی‌ کیستیک: این یک اختلال هورمونی است که در زنان در سنین باروری شایع است و می‌ تواند باعث ایجاد کیست در تخمدان و همچنین افزایش سطح DHEA-SO4 شود.

سطوح پایین DHEA-SO4

سطوح پایین DHEA-SO4 معمولا با هیچ مشکلی سلامتی مرتبط نیست. با این حال، در برخی موارد، می ‌تواند نشان‌ دهنده مشکلات غدد فوق ‌کلیوی باشد.

درمان بالا بودن هورمون DHEA-SO4 در زنان

درمان افزایش DHEA-SO4 به علت زمینه ‌ای آن بستگی دارد که شامل موارد زیر میشود:

• PCOS : درمان PCOS معمولا شامل تغییرات در سبک زندگی، مانند کاهش وزن، ورزش منظم
  رژیم غذایی سالم است. داروهایی مانند متفورمین (گلوکوفاژ) و اسپیرونولاکتون (آلدکتون) نیز ممکن است، برای کمک به تنظیم سطح هورمون و کاهش علائم تجویز شوند.
• اختلالات غدد فوق کلیوی: درمان اختلالات غدد فوق کلیوی معمولا شامل جراحی برای برداشتن تومور یا بزرگ شدن غدد فوق کلیوی است. داروهایی نیز ممکن است برای تنظیم سطح هورمون تجویز شوند.
• چاقی: کاهش وزن می ‌تواند به کاهش سطح DHEA-SO4 در زنان چاق کمک کند.
• مقاومت به انسولین: درمان مقاومت به انسولین معمولا شامل تغییرات در سبک زندگی، مانند کاهش وزن، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم است. داروهایی مانند متفورمین (گلوکوفاژ) نیز ممکن است برای کمک به بهبود حساسیت به انسولین تجویز شوند.
• مدیریت استرس: استرس می ‌تواند سطح DHEA-SO4 افزایش دهد
• قرص ‌های ضد بارداری: قرص ‌های ضد بارداری می ‌توانند به تنظیم سطح هورمون‌ ها و کاهش علائمی مانند دوره‌ های قاعدگی نامنظم و آکنه کمک کنند.
• مهارکننده ‌های آروماتاز: این داروها با مسدود کردن تبدیل آندروژن ها به استروژن، سطح استروژن را در بدن کاهش می دهند. آنها ممکن است برای درمان زنان مبتلا به PCOS یا سرطان تخمدان که سطح DHEA-SO4 بالایی دارند استفاده شوند.
• در برخی موارد نادر، ممکن است برای درمان علت زمینه ‌ای افزایش DHEA-SO4 به جراحی نیاز باشد. به عنوان مثال، اگر تومور در غدد فوق کلیوی باعث افزایش DHEA-SO4 شود، ممکن است برای برداشتن تومور نیاز به جراحی باشد.

درمان بالا بودن هورمون های مختلف

درمان بالا بودن هورمون DHEA-SO4 در زنان

درمان افزایش DHEA-SO4 به علت زمینه ‌ای آن بستگی دارد که شامل موارد زیر میشود:

• PCOS: درمان PCOS معمولا شامل تغییرات در سبک زندگی، مانند کاهش وزن، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم است. داروهایی مانند متفورمین (گلوکوفاژ) و اسپیرونولاکتون (آلدکتون) نیز ممکن است برای کمک به تنظیم سطح هورمون و کاهش علائم تجویز شوند.
• اختلالات غدد فوق کلیوی: درمان اختلالات غدد فوق کلیوی معمولا شامل جراحی برای برداشتن تومور یا بزرگ شدن غدد فوق کلیوی است. داروهایی نیز ممکن است برای تنظیم سطح هورمون تجویز شوند.
• چاقی: کاهش وزن می ‌تواند به کاهش سطح DHEA-SO4 در زنان چاق کمک کند.
• مقاومت به انسولین: درمان مقاومت به انسولین معمولا شامل تغییرات در سبک زندگی، مانند کاهش وزن، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم است. داروهایی مانند متفورمین (گلوکوفاژ) نیز ممکن است برای کمک به بهبود حساسیت به انسولین تجویز شوند.
• مدیریت استرس: استرس می ‌تواند سطح DHEA-SO4
• قرص ‌های ضد بارداری: قرص ‌های ضد بارداری می ‌توانند به تنظیم سطح هورمون‌ ها و کاهش علائمی مانند دوره‌ های قاعدگی نامنظم و آکنه کمک کنند.
• مهارکننده ‌های آروماتاز: این داروها با مسدود کردن تبدیل آندروژن ها به استروژن، سطح استروژن را در بدن کاهش می دهند. آنها ممکن است برای درمان زنان مبتلا به PCOS یا سرطان تخمدان که سطح DHEA-SO4 بالایی دارند استفاده شوند.
• در برخی موارد نادر، ممکن است برای درمان علت زمینه ‌ای افزایش DHEA-SO4 به جراحی نیاز باشد. به عنوان مثال، اگر تومور در غدد فوق کلیوی باعث افزایش DHEA-SO4 شود، ممکن است برای برداشتن تومور نیاز به جراحی باشد.

سوالات متداول آزمایش‌های هورمونی زنان

• آزمایش 17-OHP چیست و چه زمانی انجام می‌شود؟

آزمایش 17-هیدروکسی پروژسترون (17-OHP) برای بررسی عملکرد غدد فوق کلیوی و تشخیص اختلالاتی مانند هیپرپلازی مادرزادی غدد فوق کلیه (CAH) انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً در مواردی مانند پرمویی شدید، نامنظمی قاعدگی، یا ناباروری درخواست می‌شود و باید در صبح و در فاز فولیکولار سیکل قاعدگی انجام شود.

• محدوده نرمال تست AMH برای باروری چیست؟

سطح نرمال AMH به سن فرد بستگی دارد. به‌طور کلی:

زنان زیر 30 سال: 2.0 – 6.3 نانوگرم در میلی‌لیتر
زنان 30 تا 34 سال: 1.5 – 5.6 نانوگرم در میلی‌لیتر
زنان 35 تا 39 سال: 1.1 – 4.0 نانوگرم در میلی‌لیتر
زنان 40 تا 44 سال: 0.6 – 2.6 نانوگرم در میلی‌لیتر
زنان بالای 45 سال: کمتر از 0.7 نانوگرم در میلی‌لیتر

• آزمایش FSH چه نقشی در ارزیابی باروری زنان دارد؟

هورمون FSH (هورمون محرک فولیکول) برای بررسی عملکرد تخمدان‌ها و ارزیابی باروری زنان استفاده می‌شود. مقدار بالای این هورمون می‌تواند نشان‌دهنده کاهش ذخیره تخمدان یا یائسگی زودرس باشد. این آزمایش معمولاً بین روزهای 3 تا 5 سیکل قاعدگی انجام می‌شود.

• چرا سطح تستوسترون در زنان اندازه‌گیری می‌شود؟

سطح تستوسترون برای تشخیص اختلالاتی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا تومورهای مترشحه آندروژن بررسی می‌شود. مقدار نرمال تستوسترون در زنان به فاز سیکل قاعدگی بستگی دارد و افزایش آن ممکن است علائمی مانند پرمویی، آکنه شدید و تغییرات هورمونی ایجاد کند.

• آیا سطح پایین DHEA-SO4 در زنان خطرناک است؟

بله، سطح پایین DHEA-SO4 ممکن است با مشکلاتی مانند کاهش تولید آندروژن‌ها، خستگی مفرط و اختلال در عملکرد تخمدان‌ها همراه باشد. این هورمون در تولید سایر هورمون‌های جنسی نقش دارد و کاهش آن ممکن است بر سلامت عمومی و باروری تأثیر بگذارد.