تنبلی تخمدان یا سندروم پلی کیستیک، از رایج‌ترین مشکلاتی است که خانم‌ها در طول زندگی خود ممکن است به آن مبتلا شده و برای مدت‌ها با آن درگیر باشند. تاکنون تحقیقات بسیاری در خصوص راه‌های درمان این عارضه صورت گرفته و روش‌های مختلفی برای پیشگیری، کاهش اثرات و درمان عوارض آن ارائه شده است. برای آشنایی با روش‌های درمان تنبلی تخمدان و راه‌های تقویت آن، می‌توانید مقاله پیش‌رو را مطالعه نماید.

روش های درمان تنبلی تخمدان

راه‌های قطعی برای درمان این مشکل وجود ندارد و می‌توان با برخی از روش‌ها بیماری را کنترل نمود و از عوارض آن جلوگیری کرد. در حقیقت برای درمان این مشکل باید جلوی عوارض ناشی از آن را گرفت و با تجویز داروهایی که منجر به کاهش آن‌ها می‌شود به درمان اختلال تنبلی تخمدان پرداخت. در ادامه به بررسی برخی از روش‌های درمان تنبلی تخمدان می‌پردازیم.

مدیریت وزن

یکی از عوامل افزایش هورمون تسترون که باعث کاهش عملکرد تخمدان و بروز عارضه تنبلی تخمدان می‌شود، افزایش سطح انسولین خون است. افرادی که دچار چاقی مفرط یا اضافه وزن هستند بیشتر دچار بیماری دیابت و برهم خوردن سطح انسولین خون می‌شوند؛ با کاهش وزن و تنظیم انسولین، می‌توان باعث افزایش احتمال تخمک‌گذاری و کاهش مشکلات تنبلی تخمدان شد.

رژیم غذایی متعادل: سعی کنید روی یک رژیم غذایی شامل انواع مواد مغذی تمرکز کنید. مصرف غلات کامل، پروتئی‌های بدون چربی، میوه و سبزیجات را در اولویت قرار دهید. به علاوه بهتر است مصرف غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین و چربی‌های ناسالم را کاهش دهید.

کنترل میزان وعده ها: از اندازه وعده‌های غذایی خود آگاه باشید و برای کنترل میزان کالری دریافتی خود، از بشقاب‌های کوچکتر استفاده کنید.

مصرف غذاهای غنی از فیبر: بهتر است غذاهای غنی از فیبر مانند غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید تا سطح قند خون خود را تنظیم کنید. این غذاها احساس سیری ایجاد می‌کنند تا راحت‌تر وزن خود را کنترل کنید.

خواب کافی: مهم است که خواب با کیفیت را در اولویت قرار دهید زیرا خواب ضعیف می‌تواند به افزایش وزن کمک کند و حتی علائم سندرم پلی کیستیک را تشدید کند. توصیه می‌شود ۷ تا ۹ ساعت خواب با کیفیت در طول شب داشته باشید.

مصرف استروژن

مصرف استروژن باعث افزایش سطح این ماده در بدن و تقویت تخمدان‌ها برای تخمک‌گذاری می‌شود. همچنین مواردی مانند گرفتگی عضلات و پوکی استخوان که از عوارض کمبود این هورمون در بدن بانوان است نیز کاهش پیدا می‌کند.

استفاده از دارو برای درمان تنبلی تخمدان

یکی از اولین راه‌هایی که برای درمان این مشکل انجام می‌شود دارو درمانی است. در این روش پزشک متخصص برای درمان عوارضی که در نتیجه تنبلی تخمدان به وجود می‌آید، داروهای مختلفی را تجویز می‌کند. با از بین رفتن این عوارض و کنترل آن‌ها، تنبلی تخمدان نیز درمان می‌شود. برخی از این داروهای تجویز شده عبارتند از:

• قرص سیپروترون، کامپاند و ال دی برای تنظیم نمودن دوره پریودی و عادت ماهانه؛
• تجویز قرص متفورمین برای تنظیم سطح قند‌خون در بیماران دیابتی و افراد مبتلا به اضافه وزن؛
• استفاده از داروهای اسپیرونولاکتون یا افلورنیتین برای تنظیم هورمون‌های بدن و کاهش عوارض رشد بیش از اندازه موها در نواحی مختلف مانند صورت و چانه؛
• هورمون‌های محرک فولیکول، هورمون ال اچ و داروهای خوراکی مانند کلومیفن برای تقویت تخمک‌گذاری و افزایش احتمال بارداری.

تغییر سبک زندگی

تغییر سبک زندگی، تغذیه از غذاهای سالم، انجام ورزش‌هایی مانند مدیتیشن، تنظیم خواب در طول روز، ترک سیگار، کاهش استرس در زندگی و جلوگیری از رفتن به محیط‌های تنش زا درصد موفقیت درمان تنبلی تخمدان را افزایش می‌دهند.

عمل جراحی برای درمان تنبلی تخمدان

عمل جراحی یکی از روش‌های تهاجمی از بین بردن تنبل تخمدان و تحریک آن برای تخمک‌گذاری است. این روش بیشتر برای افزایش احتمال بارداری، جهت افرادی که تمایل دارند، استفاده می‌شود. انجام عمل‌هایی مانند شوک الکتریکی به تخمدان‌ها، کاهش میزان آندروژن، برداشتن یکی از تخمدان‌ها یا کسیت‌های به وجود آمده، از راه حل‌های از بین بردن این مشکل محسوب می‌شوند که هرکدام متناسب با نوع پیشرفت بیماری و شرایط جسمانی بیمار انتخاب می‌شوند.

طب سوزنی

افرادی که به این روش اعتقاد دارند، می‌توانند از آن برای تقویت و از بین بردن عوارض تنبلی تخمدان استفاده کنند. طب سوزنی با افزایش گردش خون، رساندن مواد مغذی و اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌های داخلی، کاهش سطح کورتیزول و کاهش مقاومت بدن در مقابل انسولین می‌تواند به افزایش تخمک‌گذاری کمک کند.

مکمل های درمانی و داروهای گیاهی

طبق مطالعات انجام شده کمبود ویتامین C و D می‌تواند به مشکل تنبلی تخمدان ها در بدن منتهی شود. به همین دلیل یکی از روش‌های درمان این عارضه، مصرف این نوع ویتامین‌ها محسوب می‌شود. البته به دلیل حساس بودن استفاده از ویتامین‌ها و امکان ایجاد مسمومیت در بدن، حتماً باید مصرف آن‌ها با تجویز پزشک متخصص انجام شود.

مصرف برخی گیاهان مانند دارچین، شبدر قرمز، چای کوهی، شیرین بیان، نعناع، سرکه سیب، گیاه پنج انگشت و ریحان می‌تواند برای مدیریت علائم سندرم پلی کیستیک مفید باشد. لازم به ذکر است با اینکه این گیاهان می‌توانند فوایدی داشته باشند ولی برای تعیین اثربخشی آن‌ها در درمان این بیماری به تحقیقات بیشتری نیاز است. بنابراین توصیه می‌شود قبل از استفاده از هرگونه گیاه دارویی با پزشک خود مشورت کنید.

رژیم غذایی مناسب برای درمان تنبلی تخمدان

مواد غذایی مصرفی تاثیر بسیار مستقیمی  در بروز این عارضه، پیشگیری یا درمان آن دارند. برخی از توصیه‌های غذایی که برای تقویت تخمدان‌ها مفید هستند عبارتند از:

• استفاده از موادی مانند سبزیجات، غلات، حبوبات، میوه‌ها و پروتئین‌های گیاهی در رژیم غذایی
• تعادل مصرف بین کربوهیدرات و پروتئین‌ها
• مصرف مواد غذایی ضد التهابی مانند ماهی، روغن زیتون و گوجه فرنگی
• خوردن مواد غذاهای آهن‌دار مانند اسفناج، تخم‌مرغ و کلم بروکلی
• مصرف بادام، بادام‌هندی و اسفناج به دلیل منیزیم موجود در آن‌ها
• مصرف مواد سرشار از فیبر مانند انواع کلم‌ها، گلابی و آووکادو تاثیر بسیاری در درمان تنبلی تخمدان دارند
• مصرف انواع مختلف پروبیوتیک‌ها
• حذف مواد غذایی کافئین‌دار، مشروبات الکلی و محصولات کنسروی حاوی مواد نگهدارنده
• مصرف مواد غذایی مانند دارچین، زردچوبه، روغن گل‌مغربی، بربرین، ریشه ماکا، جینسینگ، شیرین بیان و  شاتوت
• مصرف مواد‌غذایی ارگانیک و طبیعی

تنبلی تخمدان چیست؟

بدن هر خانم بعد از اتمام دوره پریودی چند عدد فولیکول در تخمدان‌ها آزاد می‌کند. وقتی که به اندازه کافی این فولیکول‌ها رشد کردند، تخمک‌های درون آن‌ها آزاد شده و برای تخمک‌گذاری و لقاح آماده می‌شوند. آن‌ها با ترشح هورمون‌های مهار‌کننده، مانع رشد باقی فولیکول‌ها شده و آن‌ها را از بین می‌برند. در صورت هرگونه اختلال در انجام این روند، فولیکول‌ها رشد کافی نداشته و تخمک‌گذاری اتفاق نمی‌افتد.

فولیکول‌های ریز در تخمدان باقی مانده، به دیواره‌های آن می‌چسبند و  کیست تخمدان را به وجود می‌آورند. این کیست‌ها از حداقل 12 تخمک آزاد نشده ساخته می‌شوند. در صورتی‌که چندین کیست در یک یا هر دو تخمدان تشکیل گردد به این بیماری تنبلی تخمدان یا سندروم پلی کیستیک گفته می‌شود.

دلایل ابتلا به تنبلی تخمدان

در صورتی‌که فردی به بیماری سندروم تنبلی تخمدان مبتلا باشد در همان اوایل دوران پریودی و بلوغ شخص، عوارض خود را نشان می‌دهد. در آن زمان با تشخیص به موقع می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری نمود. علاوه بر آن، عواملی دیگری مانند موارد زیر در ابتلا‌ به این عارضه مؤثر هستند.

• افزایش سطح هورمون‌های مردانه در بدن
• افزایش وزن
• وجود غده یا تومور در بدن به ویژه در سر
• ابتلا به بیماری‌هایی مانند تیروئید
• مشکلات وراثتی و ژنتیکی
• عوارض داروهای شیمی درمانی
• مصرف دخانیات و مشروبات الکلی
• ابتلا به بیماری‌های عفونی درمان نشده در لگن

علائم تخمدان پلی کیستیک

با بروز حداقل دو نمونه از موارد زیر که نشان‌دهنده ابتلاء به این سندروم است، باید برای درمان تنبلی تخمدان اقدام نمود.

1. برهم خوردن نظم دوران قاعدگی، افزایش میزان خونریزی و شدت درد در این دوران
2. بروز علائم ظاهری هیرسوتیسم یا افزایش موی بدن به خصوص روی صورت و چانه یا ضخیم شدن موهای بدن در نواحی مانند سینه و دور ناف
3. ریزش شدید موها به خصوص در قسمت شقیقه‌ها و کف سر
4. افزایش چربی روی پوست و بروز جوش‌های سرسیاه و آکنه
5. عدم تخمک‌گذاری مناسب و بروز علائم ناباروری
6. ابتلا به دیابت نوع دوم
7. افزایش یا کاهش شدید وزن بدن
8. ابتلا به بیماری فشار خون
9. وقفه تنفسی در خواب
10. ابتلا به شوره‌ سر و برچسب‌های پوستی
11. مبتلا شدن به چربی خون، افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید
12. به وجود آمدن مشکلات عصبی به ویژه استرس، اضطراب و افسردگی
13. کاهش سطح انرژی بدن
14. احساس درد در لگن
15. کاهش میل جنسی

تنبلی تخمدان اغلب می‌تواند منجر به بی‌نظمی در چرخه قاعدگی شود. شما باید زمان چرخه قاعدگی خود را ثبت کنید تا بتوانید بهتر با پزشک خود همکاری کنید. بهتر است علائمی که تجربه می‌کنید را نیز ثبت کنید تا بتوانید الگوها را شناسایی کنید. یک چرخه قاعدگی منظم معمولا بین ۲۱ تا ۳۵ روز طول می‌کشد.

محاسبه زمان بین روز اول یک دوره و روز اول دوره بعد می‌تواند به شما در تعیین شرایط کمک کند. توصیه می‌شود به علائم سندرم پیش قاعدگی نیز توجه کنید تا تشخیص دهید که این علائم مربوط به قاعدگی هستند یا در طول زمان تغییر می‌کنند. این اطلاعات را به طور دقیق با پزشک خود به اشتراک بگذارید تا درک بهتری از وضعیت تخمک‌گذاری و تعادل هورمونی شما پیدا کند و حتی در صورت نیاز برنامه درمانی شما را اصلاح کند.

تست تنبلی تخمدان

به طورکلی آزمایش مشخصی برای تشخیص سندروم تنبلی تخمدان وجود ندارد. پزشک از طریق پرونده پزشکی فرد، معاینات لگن، انجام آزمایش خون برای تعیین سطح کلسترول و گلوکز، انجام سونوگرافی از رحم و مشاهده تخمدان‌ها می‌تواند پی به بروز این مشکل ببرد.

همچنین ماماهای عزیز میتواندد در دوره آموزشی تنبلی تخمدان و تحریک تخمک گذاری به طور کامل این موضوع را عملی بیاموزند.

اهمیت معاینات منظم

همانطور که گفته شد، معاینات منظم و نظارت بر علائم تنبلی تخمدان می‌تواند نقش مهمی در مدیریت موثر این بیماری و حفظ سلامت کلی فرد داشته باشد. در واقع سندرم پلی کیستیک یک بیماری مزمن است که نیاز به مراقبت و توجه مداوم دارد تا در صورت نیاز به موقع کمک‌های لازم ارائه شود.

معاینات منظم به شناسایی هر گونه عوارض احتمالی مانند مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲ یا مشکلات قلبی عروقی کمک می‌کند. به این ترتیب تشخیص زود هنگام، خطر مشکلات طولانی مدت را کاهش می‌دهد. به علاوه معاینات منظم می‌تواند به بیماران کمک کند که عادات سالم خود را حفظ کنند و مانند یک یادآوری عمل می‌کند. نظارت مداوم بر علائم نیز می‌تواند در تنظیم برنامه درمانی مناسب موثر باشد.

سلامت روحی زن

تنبلی تخمدان یک وضعیت سلامتی پیچیده است و می‌تواند به طور قابل توجهی بر سلامت روحی و روانی یک زن تاثیر داشته باشد. در واقع رابطه بین تنبلی تخمدان و سلامت روان پیچیده است زیرا عدم تعادل هورمونی می‌تواند در نوسانات خلقی و چالش‌های سلامت روان تاثیر داشته باشد.

همانطور که می‌دانید هورمون‌ها نقش مهمی در احساسات دارند و عدم تعادل هورمونی می‌تواند نوسانات خلقی، اضطراب و افسردگی در پی داشته باشد. سطوح بالای آندروژن مانند تستوسترون در تنبلی تخمدان رایج است و می‌تواند باعث بی‌ثباتی عاطفی، تحریک‌پذیری و حتی استرس شود. از همین رو مهم است که به دنبال کمک حرفه‌ای از مشاور یا متخصص سلامت روان باشید تا استراتژی‌های مقابله با این شرایط را یاد بگیرید.

حدود 70 درصد از بانوان متوجه مشکل تنبلی تخمدان خود نیستند. این در حالی است که باید با بروز کوچک‌ترین علائم به وجود آمده، آن را پیگیری نمود و احتمال تنبلی تخمدان را بررسی کرد. در صورت تشخیص زود هنگام و درمان عوارض ایجاد شده، می‌توان از ابتلا به بیماری‌های مزمن دیگر جلوگیری نمود. به همین دلیل توصیه می‌شود حتماً با چکاپ‌های دوره‌ای تخمدان‌ها زیر نظر پزشک متخصص، از ابتلا به این سندروم و عوارض ناشی از آن پیشگیری نمایید.