الیگومنوره چیست؟ تفاوت آن با آمنوره + 8 راه درمان

الیگومنوره چیست؟	توضیحات
تعریف الیگومنوره	اختلالی در قاعدگی که فاصله بین پریودها بیشتر از 35 روز بوده یا در سال کمتر از 9 پریود اتفاق می‌افتد.
علت‌های اصلی	اختلالات هورمونی (مثل PCOS)، مشکلات تیروئیدی، پرولاکتینوما، چاقی، استرس، ورزش شدید، تغذیه نامناسب، بیماری‌های مزمن، مصرف داروهای خاص.
تشخیص	بررسی تاریخچه قاعدگی، معاینه فیزیکی، آزمایش خون (FSH، LH، پرولاکتین، TSH، تستوسترون)، سونوگرافی تخمدان و رحم.
درمان‌ها	هورمون‌درمانی، کاهش وزن، اصلاح سبک زندگی، درمان روان‌شناختی، جراحی در موارد خاص.
تفاوت با آمنوره	الیگومنوره کاهش تعداد پریود است، آمنوره قطع کامل پریود (اولیه: عدم شروع قاعدگی تا 15 سالگی؛ ثانویه: توقف قاعدگی ≥ 3 ماه).
انواع الیگومنوره	اولیه (شروع نشدن پریود بعد از 15 سالگی)، ثانویه (فرد قبلاً پریود داشته ولی تعداد آن کاهش یافته است).
الیگومنوره در نوجوانان	معیار تشخیص بر اساس سال‌های پس از منارک: در سال اول >90 روز، سال دوم >60 روز، سال سوم >45 روز، سال چهارم >38 روز.
عوامل اجتماعی و محیطی مؤثر	استرس، مشکلات روانی، بی‌خوابی، پرخوری عصبی، تغییرات وزن، ورزش شدید، سوءمصرف مواد.
نکته مهم در تشخیص اولیه	بررسی بارداری حتی بدون توجه به سابقه بیمار (درخواست تست β-hCG الزامی است).
بیماری‌های همراه مهم	دیابت، سندروم کوشینگ، بیماری‌های خودایمنی، بیماری کلیوی یا کبدی، اختلالات انعقادی مانند فون‌ویلبراند و ITP.
داروهای مؤثر بر الیگومنوره	داروهای هورمونی، ضدبارداری، روان‌پریشی، ضدصرع.
آزمایش‌های مهم	β-hCG، CBC، CRP، ESR، چربی خون، LH، FSH، پرولاکتین، TSH، ویتامین D، قند ناش

به طور معمول یک سیکل قاعدگی طبیعی بین 21 تا 35 روز می باشد و لازم به ذکر است که تغییرات محدود در این بازه زمانی نیز طبیعی به حساب می آید. اما الیگومنوره به شرایطی گفته می شود که دوره های قاعدگی به طور غیرطبیعی طولانی تر از حد معمول یعنی بیشتر از 35 روز به طول می انجامد. به عبارت دیگر زمانی که یک زن در طول یک سال کمتر از 9 دوره قاعدگی را تجربه می کند، دچار الیگومنوره شده است.

عصر جدید مامایی، مرجعی است برای مادران و البته ماماهای متعهد تا تمام مسائل مربوط به مادر، فرزند و باروری را به صورت تخصصی و کاربردی مطالعه کنند. این وبسایت دوره های زیادی برای ماماها و مادران تهیه کرده است یکی از معروف ترین دوره های آموزشی عصر جدید مامایی زبان ارشد وزارت بهداشت است.

زنان مبتلا به الیگومنوره، دارای چرخه های نامنظم و غیرقابل پیش بینی هستند. این تغییرات می تواند در شدت خونریزی نیز باشد. یعنی خونریزی های غیرعادی و کمی را تجربه کنند. وبسایت معتبر و مرجع clevelandclinic سوال الیگومنوره چیست را اینگونه پاسخ داده است:

Oligomenorrhea is a type of abnormal menstruation that involves infrequent periods. You may regularly go for longer than 35 days between periods. Hormone imbalances are often to blame for oligomenorrhea, but your provider can make a definitive diagnosis

 

الیگومنوره نوعی قاعدگی غیرطبیعی است که شامل دوره های نادر است. شما ممکن است به طور منظم بین قاعدگی ها بیش از 35 روز بروید. عدم تعادل هورمونی اغلب مقصر الیگومنوره است، اما پزشک شما می تواند تشخیص قطعی بدهد.

الیگومنوره چیست؟

الیگومنوره یکی از اختلالات قاعدگی است که در آن فواصل بین پریودها بیش از حد طبیعی طولانی می‌شود، به‌طوری‌که فرد در یک سال کمتر از ۹ بار قاعده می‌شود. این وضعیت معمولاً به دلیل بی‌نظمی در عملکرد هورمون‌ها رخ می‌دهد و می‌تواند همراه با علائمی مانند خونریزی‌های خفیف، غیرقابل پیش‌بینی و گاهی‌اوقات علائم جانبی مانند آکنه یا افزایش وزن باشد. اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، مشکلات تیروئیدی، استرس شدید، فعالیت ورزشی سنگین، تغذیه نامناسب یا برخی بیماری‌های مزمن، از عوامل اصلی بروز الیگومنوره هستند. تشخیص این اختلال از طریق بررسی سابقه پزشکی، آزمایش‌های هورمونی و سونوگرافی امکان‌پذیر است و درمان آن بسته به علت زمینه‌ای، می‌تواند شامل دارودرمانی، تغییر سبک زندگی، کاهش وزن یا درمان‌های روانشناختی و حتی جراحی باشد.

تفاوت الیگومنوره و آمنوره

ویژگی	الیگومنوره (Oligomenorrhea)	آمنوره (Amenorrhea)
تعریف	کاهش تعداد قاعدگی‌ها یا افزایش فاصله بین سیکل‌ها به بیش از ۳۵ روز	فقدان کامل قاعدگی
میزان وقوع در سال	کمتر از ۹ سیکل در سال	هیچ سیکل قاعدگی (اولیه) یا قطع قاعدگی به مدت ≥۳ ماه پس از پریودهای قبلی (ثانویه)
انواع	اولیه و ثانویه	اولیه: بدون تجربه اولین قاعدگی تا ۱۵ سالگی ثانویه: قطع پریود برای ≥۳ ماه پس از سیکل‌های قبلی
علل شایع	PCOS، اختلالات تیروئید، پرولاکتینوما، چاقی، ورزش شدید، اختلالات تغذیه، استرس، داروها	ناهنجاری‌های آناتومیک، اختلالات هورمونی، اختلالات ژنتیکی، بارداری، داروها، بیماری‌های مزمن
علائم همراه	قاعدگی‌های نامنظم و کم‌حجم، آکنه، افزایش وزن، ناباروری	نبود پریود، علائم بیماری‌های زمینه‌ای، ناباروری، در مواردی علائم هورمونی مانند گرگرفتگی
تشخیص	بررسی تاریخچه قاعدگی، معاینه فیزیکی، آزمایش‌های هورمونی، سونوگرافی	مشابه با الیگومنوره + بررسی علل آناتومیک و ژنتیکی در موارد اولیه
بررسی آزمایشگاهی اولیه	B-hCG، FSH، LH، TSH، پرولاکتین، آزمایشات تیروئید، قند خون، تست‌های انعقادی	مشابه الیگومنوره + بررسی کروموزومی در موارد اولیه و اختلالات ژنتیکی یا ساختمانی
درمان	هورمون‌درمانی، کاهش وزن، اصلاح سبک زندگی، دارودرمانی، در صورت نیاز جراحی	بستگی به علت دارد: درمان بیماری زمینه‌ای، دارودرمانی هورمونی، ارجاع به غدد یا جراحی در موارد خاص
نکات قابل توجه	در نوجوانان و حوالی یائسگی ممکن است طبیعی باشد؛ ابتدا بارداری رد شود	همیشه ابتدا بارداری بررسی شود؛ در آمنوره اولیه، غربالگری ناهنجاری‌های آناتومیک و ژنتیکی ضروری است

همان طور که گفته شد، الیگومنوره به وضعیتی اطلاق می شود که تعداد دوره های قاعدگی کاهش یافته یا به عبارت دیگر طول هر دوره به طور غیرمعمول افزایش یافته باشد.

آمنوره به معنای عدم وجود قاعدگی است، که به دو دسته ی آمنوره اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شود. آمنوره اولیه به حالتی گفته می شود که فرد هیچ گونه تجربه ای از قاعدگی نداشته است و در آمنوره ثانویه، فردی که قبلا قاعده شده دچار توقف قاعدگی حداقل به مدت سه ماه می شود.

علت الیگومنوره چیست؟

علت الیگومنوره	روش درمان الیگومنوره
اختلالات هورمونی	هورمون‌درمانی برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم مرتبط با سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS).
چاقی و عوامل متابولیک	کاهش وزن حتی به میزان 7 درصد می‌تواند بهبود چشمگیری در نظم قاعدگی ایجاد کند.
اختلالات تغذیه‌ای	اصلاح رژیم غذایی و درمان مشکلاتی مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی.
نقش داروها	تنظیم یا تغییر داروهای مصرفی پس از مشورت با پزشک.
بیماری‌های مزمن (دیابت، کوشینگ،...)	درمان بیماری زمینه‌ای مرتبط برای بهبود نظم قاعدگی.
استرس	کاهش استرس از طریق یوگا، مدیتیشن یا مشاوره روان‌شناسی.
فعالیت بدنی شدید	کاهش شدت فعالیت‌های ورزشی و تنظیم تمرینات.
پرولاکتینوما یا تومورهای هیپوفیز	استفاده از داروهایی مانند داستی‌نکس برای کاهش پرولاکتین یا انجام جراحی در موارد شدید.
مشکلات تیروئیدی	درمان بیماری‌های مرتبط با تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری) با کمک متخصص غدد.
مشکلات آناتومیکی یا ساختاری	جراحی برای درمان کیست‌های تخمدانی یا رفع انسدادها (مانند پرده بکارت بدون سوراخ).
سبک زندگی ناسالم (تغذیه، خواب،...)	اصلاح سبک زندگی شامل خواب کافی، رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت‌های بدنی متعادل.

الیگومنوره می تواند به علت های متفاوتی رخ دهد اما قبل از بررسی علت ها حتما باید از باردار نبودن خانم اطمینان حاصل شود.

• اختلالات هورمونی

اختلال درهورمون ها مهم ترین علت ایجاد الیگومنوره است. شایع ترین علت الیگومنوره ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS می باشد. که در آن سطح آندروژن ها افزایش یافته و عدم تخمک گذاری رخ می دهد و در نتیجه فرد دوره های قاعدگی طولانی را تجربه می کند.

همچنین هورمون های تیروئیدی نقش به سزایی بر چرخه قاعدگی دارند و هر دو بیماری کم کاری یا پر کاری تیروئید می تواند باعث الیگومنوره شود.

میزان هورمون های مترشحه از هیپوفیز که بر تخمدان تاثیر می گذارند نیز می تواند الیگومنوره را ایجاد کند؛ از جمله تومورهای هیپوفیزی که در صدر آن ها می توان به پرولاکتینوما اشاره کرد. در پرولاکتینوما که نوعی توده غیرسرطانی است، افزایش بیش از حد ترشح پرولاکتین باعث اختلال در تخمک گذاری و در نتیجه ایجاد دوره هایی از آمنوره ثانویه یا الیگومنوره می شود. پیشنهاد می شود حتما مقاله 8 آزمایش هورمونی زنان را مطالعه کنید.

• عوامل متابولیک و چاقی

چاقی می تواند باعث افزایش سطح انسولین و آندروژن ها شده و روی تخمک گذاری تاثیر بگذارد. همچنین به دلیل ایجاد التهاب مزمن ومقاومت به انسولین منجر به اختلال در عملکرد تخمدان ها می شود.

• اختلالات تغذیه ای

اختلالاتی مانند بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی منجر به کمبود وزن شدید یا تغییر ناگهانی در وزن می شوند که همین موارد باعث عدم تخمک گذاری و الیگومنوره خواهند شد.

• نقش داروها الیگومنوره 

عارضه جانبی مصرف برخی داروها به ویژه داروهای هورمونی، داروهای ضد بارداری،  داروهای روان پریشی و داروهای ضد صرع می تواند بر چرخه قاعدگی موثر باشد.

• بیماری های مزمن

بیماری هایی مانند دیابت، سندروم کوشینگ، بیماری های خودایمنی و … نیز بر چرخه قاعدگی تاثیر گذارند.

• استرس

استرس شدید و یا حتی مزمن با تاثیر بر محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان و کاهش تولید هورمون های تخمدانی می توانند الیگومنوره را ایجاد کنند.

• فعالیت بدنی شدید

ورزش های شدید و سنگین می توانند باعث اختلال در نظم چرخه های قاعدگی شوند.

 

به یاد داشته باشید که افراد در سنین نوجوانی که در مرحله شروع قاعدگی هستند و همچنین در سال های نزدیک به یائسگی ممکن است اختلال در نظم سیکل ها و الیگومنوره را به صورت طبیعی تجربه کنند.

تشخیص الیگومنوره

برای تشخیص الیگومنوره درمانگر ابتدا با بررسی سابقه سیکل های قاعدگی، بیماری ها، میزان استرس و سبک زندگی فرد، تاریخچه کلی از بیمار دریافت می کند. سپس با انجام معاینات فیزیکی، علائم بالینی او را از جمله آکنه، چاقی و … چک می کند. پس از آن با درخواست آزمایش های خونی سطح هورمون هایی مانند استروژن، پروژسترون، FSH، LH، تستوسترون، پرولاکتین و هورمون های تیروئیدی سنجیده شده و در آخر برای بررسی وضعیت تخمدان ها و رحم از نظر وجود کیست و سایر اختلالات ساختاری و عملکردی، سونوگرافی درخواست می شود.

تشخیص الیگومنوره	بررسی سابقه سیکل قاعدگی، بیماری‌ها، میزان استرس و سبک زندگی؛ معاینه فیزیکی برای بررسی علائمی مثل آکنه و چاقی؛ آزمایش خون برای بررسی هورمون‌های استروژن، پروژسترون، FSH، LH، تستوسترون، پرولاکتین، تیروئید؛ سونوگرافی برای بررسی تخمدان و رحم
هورمون‌درمانی	تنظیم چرخه قاعدگی، کاهش علائم تخمدان پلی‌کیستیک، کمک به تخمک‌گذاری
کاهش وزن	کاهش حداقل ۷٪ از وزن بدن در زنان دارای اضافه وزن باعث بهبود هورمون‌ها و منظم شدن قاعدگی می‌شود
اصلاح سبک زندگی	تغذیه سالم، مصرف میوه و سبزیجات، ورزش منظم، خواب کافی و منظم
درمان استرس و مشکلات روانی	یوگا، مدیتیشن، مراجعه به روان‌شناس یا روان‌پزشک در صورت نیاز
جراحی	در صورت وجود تومورهای هیپوفیز یا کیست‌های تخمدانی، ممکن است جراحی لازم باشد

درمان الیگومنوره 

انتخاب نوع درمان الیگوره وابسته به علت ایجاد آن است:

• هورمون درمانی

به منظور تنظیم چرخه های قاعدگی، کاهش علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک و در موارد عدم تخمک گذاری می توان از این متد درمانی استفاده کرد.

• کاهش وزن

برای زنانی که دچار اضافه وزن هستند و به این علت دچار الیگومنوره شده اند، کاهش وزن حتی در حد 7 درصد وزن بدن بسیار بر بهبود وضعیت هورمون ها و ایجاد قاعدگی منظم موثر است.

• اصلاح سبک زندگی

تغذیه سالم و متعادل، مصرف مداوم میوه و سبزیجات و پروتئین، فعالیت های بدنی منظم هوازی و تقویتی، خواب کافی و به موقع تاثیر چشمگیری بر کاهش مقاومت به انسولین و بهبود وضعیت هورمون ها دارد.

• درمان استرس و مشکلات روان شناختی

انجام کارهایی مانند یوگا و مدیتیشن برای مدیریت استرس و در صورت وجود مشکلات روانی، مشاوره با یک روان شناس یا روان پزشک موثر خواهد بود.

• جراحی

در صورت وجود مواردی مانند تومورهای هیپوفیزی و یا کیست های تخمدانی ممکن است نیاز به انجام جراحی شود.

انواع الیگومنوره چیست؟

• الیگومنوره اولیه: زمانی که فرد در سن بلوغ و پس از سن 15 سالگی هنوز قاعدگی را تجربه نکرده است که ناشی از اختلالات ژنتیکی یا هورمونی می باشد.
• الیگومنوره ثانویه: زمانی که یک زن با تجربه داشتن سیکل های منظم قاعدگی، دچار افزایش طول سیکل های قاعدگی به طور غیرطبیعی می شود. این وضعیت می تواند در صورت شرایط هایی مانند مصرف داروهای هورمونی، استرس، بیماری های زمینه ای رخ دهد.

الیگومنوره در نوجوانان چگونه تعریف می شود؟

1. در سال اول بعد از منارک: فواصل سیکل ها بیشتر از 90 روز یا کمتر از 4 سیکل پریود در سال باشد.
2. در سال دوم بعد از منارک: فواصل سیکل ها بیشتر از 60 روز یا کمتر از 6 سیکل پریود در سال باشد.
3. در سال سوم بعد از منارک: فواصل سیکل ها بیشتر از 45 روز یا کمتر از 8 سیکل پریود در سال باشد.
4. در سال چهارم بعد از منارک: فواصل سیکل ها بیشتر از 38 روز یا کمتر از 9 سیکل پریود در سال باشد.

آمنوره چیست؟

به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود. در امنوره ثانویه بیمار سابقه منس دارد اما به مدت 90 روز است منس نشده است. امنوره اولیه به فردی اطلاق می شود که تا 15 سالگی پریود نشده باشد و یا اینکه 3 سال بعد از تلارک پریود نشده باشد.

نکته: طبق UP TODAT حتی در سال اول منارک چنان چه سیکل قاعدگی کمتر از 19 روز و بیشتر از 90 روز باشد غیر طبیعی بوده و باید بررسی شود.

همکار محترم آرمایشگاه لطفا:

,BhcG

,CBC, CRP,ESR, CHOL, TRIGH, LDL, HDL

,LH, FSH

,PRL, TSH

_,25 (OH)D₃

FBS, OGTT, HB A₁C

BUN, CR, ALT, AST

PT, PTT. INR

نکته: به بیماری های کلیه، کبد و گوارش همچنین بررسی تست های انعقادی توجه کنید.

درمان: بر اساس علت درمان کنید. اگر پرولاکتین بالا بود با داستی نکس مطابق وبینار تنبلی تخمدان در مان کنید. اگر تیروئید و پرولاکتین بالا بود برای هیپرپرولاکتینمی درمان نگذارید و جهت درمان تیروئید به غدد ارجاع دهید. اگر سندرم اختلال متابولیک داشت به غدد ارجاع دهید. اگر طبق معیارهای رتردام تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک بود درمان کنید. در مورد ابهام تناسلی در سکشن قبل صحبت کردیم.

1- حاملگی و عوارض آن

همیشه در این سن بدون توجه به هیستوری بیمار تست حاملگی درخواست کنید.

همکار محترم آزمایشگاه لطفا:

b-hcG

2- مصرف داروهای هورومونی

در مورد مصرف داروهای هورمونی و طریقه ی مصرف سوال کنید.

3- مشکلات انعقادی

بیمار را به دقت معاینه کنید ایا نقاط کبودی های مکرر روی پوست مشاهده می کنید؟ یا در هیستوری به خونریزی حجیم بعد زا جراحی ها و یا دندان پزشکی اشاره کنید. تست های انعقادی را در این سنین حتما بررسی کنید. نواقص انعقادی به اندازه ای که فکر می کنید نادر نیستند و در 10 الی 20 درصد از زنان با قاعدگی شدید و بدون علت دیده می شوند.

A: بیماری فون ویلبراند: شایع ترین اختلال خونریزی دهنده است که زنان را گرفتار می کند. فون ویلبراند به عنوان یک پروتئین حامل برای فاکتور 8 است این فاکتور به تشکیل لخته کمک می کند. در ازمایشات تست های انعقادی (PT,PTT.INR) مختل می شود.

B: پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک (ITP): علائم ان نقاط خونریزی دهنده زیر پوست است. در این افراد نیز پلاکت افت می کند اما هموگلوبین و هماتوکریت نرمال است.

 

4- عوامل محیطی و اجتماعی و عفونت ها

استرس، بی خوابی، مشکلات روحی و روانی، پرخوری عصبی، مصرف مواد ، الگوهاي ورزشي، مشاركت ورزشي (به عنوان مثال ، شدت تمرينها ) تغییر وزن، خستگی، استفراغ عمدی برای کنترل وزن، بی نظمی در رفتارهای غذایی، علائم آنمی(خستگی، سبکی سر، ضعف، سنکوپ) همگی می تواند عامل AUB باشندو با اصلاح رفتار و کمک از روانپزشک AUB برطرف می شود.

5- پرده بکارت بدون سوراخ

با درد توده ای به شکل هماتوم و پرده بکارت براماده مراجعه می کنند.

ما به طور مفصل این درمان این موارد را در کارگاه آموزشی خونریزی های غیرطبیعی زنان برای درمانگران عزیز (ماما، متخصص زنان، پزشک عمومی) تدریس کرده ایم می توانید.

مطالعه بیشتر: تریکومونیازیس (Trichomoniasis) یک عفونت جنسی منتقل شونده است که توسط انگل تک ‌یاخته‌ ای به نام تریکوموناس واژینالیس (Trichomonas vaginalis) ایجاد میشود. این بیماری شایع ‌ترین عفونت جنسی قابل درمان در جهان محسوب می‌شود. برای مطالعه بیشتر به صفحه تریکوموناس واژینالیس مراجعه کنید.

سوالات متدوال الیگومنوره

• الیگومنوره چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

الیگومنوره به وضعیتی گفته می‌شود که فاصله بین چرخه‌های قاعدگی به طور غیرطبیعی طولانی‌تر از 35 روز شود، یا تعداد چرخه‌های قاعدگی در سال به کمتر از 9 بار کاهش یابد.

• چه عواملی باعث ایجاد الیگومنوره می‌شوند؟

عوامل مختلفی از جمله اختلالات هورمونی (مانند PCOS)، چاقی، استرس، فعالیت‌های ورزشی شدید، بیماری‌های مزمن (مانند دیابت یا سندروم کوشینگ)، مصرف برخی داروها، و مشکلات تغذیه‌ای می‌توانند باعث الیگومنوره شوند.

• چگونه الیگومنوره از آمنوره متمایز می‌شود؟

الیگومنوره به کاهش تعداد چرخه‌های قاعدگی و طولانی شدن فاصله آن‌ها اشاره دارد، در حالی که آمنوره به عدم وجود کامل قاعدگی تقسیم می‌شود و به دو نوع اولیه (فقدان قاعدگی تا 15 سالگی) و ثانویه (توقف قاعدگی به مدت حداقل 3 ماه) تقسیم‌بندی می‌شود.

• الیگومنوره چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک با بررسی سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی (مانند بررسی علائم بالینی نظیر چاقی و آکنه)، آزمایش‌های خونی (بررسی هورمون‌هایی مثل FSH، LH، پرولاکتین و تیروئید)، و سونوگرافی تخمدان‌ها و رحم، الیگومنوره را تشخیص می‌دهد.

• روش‌های درمان الیگومنوره چیست؟

درمان به علت زمینه‌ای بستگی دارد و شامل هورمون‌درمانی، کاهش وزن، اصلاح سبک زندگی (تغذیه سالم و مدیریت استرس)، درمان مشکلات روانی، و در موارد خاص، جراحی (مانند رفع کیست‌های تخمدانی یا تومورهای هیپوفیزی) می‌شود.