علت و دردهای یائسگی زودرس چیست؟ روش های پیشگیری و درمان
یائسگی یکی از مهمترین دورههای زندگی زنان است که به دلیل تاثیراتی که روی زنان می گذارد باعث میشود، زنان حساستر و با مشکلات جسمی و روانی روبرو شوند. یائسگی علیرغم تمامی مشکلاتی که به همراه دارد اما با شناخت و آگاهی از روند آن میتوان رویارویی بهتری با آن داشت و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرد. در برخی از زنان یائسگی زودرس رخ خواهد داد و زنان پیش از سن طبیعی علائم و نشانه های یائسگی را در خود مشاهده میکنند.
یائسگی زودرس چیست؟
یائسگی زودرس به وضعیتی گفته می شود که در آن تخمدان ها قبل از سن 45 سالگی عملکرد خود را از دست می دهند و تولید هورمون های زنانه به ویژه استروژن کاهش می یابد. این کاهش هورمون ها می تواند منجر به طیف وسیعی از علائم ناخوشایند شود.
علت یائسگی زودرس
یائسگی، مرحله ای طبیعی در زندگی هر زنی است که با توقف قاعدگی و تغییرات هورمونی همراه است. اما زمانی که این اتفاق قبل از 45 سالگی رخ دهد، به آن یائسگی زودرس می گویند. این پدیده می تواند بر کیفیت زندگی زنان تأثیر بسزایی داشته باشد و به همین دلیل شناخت علل، علائم و روش های درمان آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
علل یائسگی زودرس متنوع بوده و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بیماری های خود ایمنی: بیماری هایی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید می توانند به تخمدان ها آسیب برسانند.
- نقص های کروموزومی: برخی از نقص های کروموزومی مانند سندرم ترنر می توانند باعث یائسگی زودرس شوند.
علائم یائسگی زودرس
علائم یائسگی زودرس مشابه علائم یائسگی طبیعی هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تغییرات قاعدگی: نامنظمی قاعدگی، کاهش شدت خونریزی قاعدگی و در نهایت قطع کامل قاعدگی
- گر گرفتگی: احساس گرما و عرق کردن ناگهانی
- تغییرات خلقی: تحریک پذیری، اضطراب، افسردگی، بی خوابی
- خشکی واژن: خشکی واژن، درد هنگام رابطه جنسی
- تغییرات پوست و مو: خشکی پوست، نازک شدن موها
- تغییرات وزن: افزایش یا کاهش وزن
- درد مفاصل و عضلات
- تکرر ادرار
- بی حسی و سوزن شدن در دست ها و پاها
بیشتر بخوانید: عفونت ادراری (UTI) یکی از شایع ترین عفونت های باکتریایی است که سالانه میلیون ها نفر را در سراسر جهان مبتلا می کند. این عفونت می تواند هر بخشی از دستگاه ادراری، از جمله کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار را تحت تاثیر قرار دهد. بلاگ “علائم عفونت ادراری در مردان و زنان، پیشگیری و درمان” را مطالعه کنید تا با این بیماری بطور کامل آشنا شوید.
نارسایی تخمدان زودرس چیست؟
نارسایی تخمدان زودرس به شرایطی گفته میشود؛ که فرد در سن کمتر از 45 سال روند تخمک گذاریاش متوقف شود و از سوی دیگر علائم و نشانههای دوران یائسگی در وی مشاهده شود. در حالت کلی یائسگی در محدوده سنی خاصی شروع میشود که اگر پیش از این زمان نشانه هایی در زنان آشکار شود به اصطلاح میگوییم فرد دچار یائسگی زودرس شده است.
علائم یائسگی زودرس
از مهم ترین نشانههایی که این یائسگی به همراه دارد میتوان موارد زیر را نام برد:
- تجربه خونریزی هایی شدید در دورههای قاعدگی
- لکه بینی در برخی از روزها
- در مواردی زنان دوره پریودیشان بیش از یک هفته به طول می انجامد
- خشکی واژن
- اختلالات خواب
- کاهش میل جنسی
- پایین آمدن خلق و تغییرات اخلاق
- تجربه گر گرفتن
- بی اختیاری ادرار
- تعریق شبانه
- تجربه دردهای مفصلی و عضلانی
- کاهش تمرکز و حافظه
- ریزش شدید موها و نازکتر شدن موها
علت نارسایی تخمدان زودرس چیست؟
در واقع زنان میخواهند بدانند که علل و عوامل نارسایی تخمدان زودرس چیست. در این بخش مهم ترین علتهایی که باعث این مشکل میشود؛ را نام میبریم و توضیحاتی را در ادامه خواهیم آورد.
- ژنتیک: ژنتیک یکی از عواملی است که پزشکان در صورتی که سایر علل یائسگی زودرس را بررسی کردند و به نتیجه ای نرسیدند؛ به این یقین میرسند که ژنتیک در مساله این نوع از یائسگی زنان دخیل بوده است.
- سیگار کشیدن: شواهد نشان میدهد، که زنانی که سیگاری هستند نسبت به زنان دیگر، یائسگی را زود تر تجربه میکنند و علائم در آن ها آشکار میشود.
- بیماری صرع: زنانی که به بیماری صرع مبتلا هستند؛ با اختلالاتی در روند عملکرد و فعالیتهای تخمدان ها روبر میشوند. اختلال در کارکرد تخمدانها رابطه مستقیمی با تجربه نارسایی تخمدان زودرس دارد.
- اختلال در سیستم ایمنی: سیتم ایمنی بدن زمانی که با اختلال روبرو شود؛ میتواند مشکلاتی را در عملکرد تخمدانها ایجاد کند که در نهایت منجر به یائسگی زودرس میشود.
- شیمی درمانی و پرتو درمانی: شیمی درمانی و نیز پرتو درمانی از جمله مهمترین دلایلی هستند؛ که باعث کاهش عملکرد تخمدان در روند ترشح هورمون می شوند. زمانی که هورمونها به درستی ترشح نشود، و روند تخمک گذاری انجام نشود ،در نهایت شاهد بروز علائم نارسایی تخمدان زودرس خواهیم بود.
- جراحی: در مواردی زنان به دلیل بیماریهای مختلفی مثل سرطان رحم و تخمدان ها بالاجبار باید تخمدان ها را تخلیه کنند؛ از این رو این زنان یائسگی زودرس را تجربه خواهند کرد.
از بلاگ “عوامل افزایش و کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه” بیشتر بخوانید: اسکریننگ مرگ و میر و سرطان پستان را کاهش می دهد و بقا را 30 درصد افزایش می دهد. 9 سال زمان نیاز است که یک سلول سرطانی توسط ماموگرافی تشخیص داده شود با این حال ماموگرافی 2 سال زودتر از لمس و معاینه بالینی توده را تشخیص می دهد یعنی زمانی که توده با معاینه بالینی تشخیص داده شود توده حداقل به 2 سانتی متر رسیده است که در این زمان توده مستعد متاستاز است.
نحوه تشخیص یائسگی زودرس
در صورت مشاهده علائم یائسگی زودرس به پزشک مراجعه کرده تا از تشخیص آن مطمئن شوید و در صورت نیاز برای درمان آن اقدام کنید. در ابتدا درمانگر فرد را معاینه کرده و سپس آزمایش خون را برای بررسی بارداری و یا بیماری تیروئید و مشکلات پرولاکتین درخواست خواهد کرد. در صورت رد این موضوع درمانگر آزمایشهای هورمونی را برای بررسی و اندازهگیری میزان هورمونهای استروژن انجام خواهد داد، چرا که در هنگام بروز این نوع از یائسگی مقدار استروژن کاهش پیدا میکند.
برای آزمایشات تکمیلی بیشتر پزشک مربوطه ممکن است آزمایشات ژنتیکی برای بررسی کروموزومها، بررسی غده هیپوفیز و سنجش تراکم استخوان نیز تجویز کند. در کارگاه آموزشی یائسگی شما با تمام آزمایشات هورمونی، نحوه ی تفسیر و تشخیص نارسایی زودرس تخمدان همچنین درمان عوارض و علائم آزار دهنده ی یائسگی آشنا خواهید شد. از طرفی با معرفی داروهای شیمیایی، گیاهی، فیتواستروژن ها، کرم های واژینال فاقد استروژن دامنه ی دارویی خود را وسیع خواهید کرد تا بتواندی به افراد یائسه بیشتر و بهتر کمک کنید.
دردهای یائسگی
دردهای یائسگی به دلایل مختلفی رخ می دهند. برخی از این دردها عبارتند از:
- دردهای عضلانی و مفصلی: ناشی از کاهش استروژن و تغییرات هورمونی
- دردهای شکمی: ممکن است به دلیل اختلالات گوارشی یا مشکلات مثانه باشد.
- سردرد: ناشی از تغییرات هورمونی و فشارهای عصبی
- دردهای لگن: ممکن است به دلیل مشکلات مثانه یا مشکلات کف لگن باشد.
تفاوت یائسگی زودرس با یائسگی پیشرس
یائسگی زودرس در صورت توقف تولید هورمونها توسط تخمدانها بروز پیدا کرده و به طور معمول در سن جوانی در حدود رنج سنی 40 الی 45 سال اتفاق میافتد. که هم میتواند به صورت طبیعی هم به دلیل بیماری و علل پزشکی مانند برداشتن کامل تخمدانها توسط عمل هیسترکتومی رخ خواهد داد.
اما یائسگی پیشرس در محدوده سنی پیش از 45 سالگی رخ داده و بانوانی که در این محدوده سنی دچار یائسگی زودرس و یا یائسگی پیش رس شوند، دیگر قادر به بارداری نخواهند بود. در صورتی که زنان مبتلا به این نوع از یائسگی بخواهند باردار شوند؛ برای درمان ناباروری میتوان از روش لقاح خارج رحمی که بارور کردن تخمکهای اهدایی در داخل رحم زن میباشد، استفاده کرد. و همچنین مصرف استروژن و پروژستون نیز برای پشتیبانی رحم از بارداری تجویز خواهد شد.
بیشتر بخوانید: در مقاله “آزمایشات هورمونی زنان که باید بدانید” قصد داریم به تفسیر تک تک آزمایشات هورمونی در زنان بپردازیم. اکثر این آزمایشات برای تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا در موارد نازایی و یائسگی زودرس درخواست می شوند.
درمان یائسگی زودرس
در صورت تشخیص یائسگی زودرس باید برای درمان با کمک متخصص زنان و زایمان اقدام کرد. یکی از راههای درمان، استفاده از ژل و کرمهای لوبریکانت جهت رفع خشکی واژن و آسان کردن برقراری رابطهی جنسی است. یکی از روشهای دیگر درمان که مهمترین آنها به شمار میرود؛ روش هورمون درمانی برای کنترل خشکی واژن و رفع گرگرفتگی است.
هورمون درمانی موضعی برای داخل واژن انجام میشود، ولی هورمون درمانی خوراکی با استفاده از قرصهای ضدبارداری انجام میشود که این روش برای افرادی که تصمیم برای بارداری ندارند باید به کار گرفته شود. هورمون درمانی موجب حفظ تراکم استخوان خواهد شد، ولی به دلیل مصرف استروژن خطر سرطان رحم را افزایش خواهد داد.
درمان یائسگی زودرس به عوامل مختلفی از جمله سن، علت یائسگی و شدت علائم بستگی دارد. برخی از روش های درمانی عبارتند از:
- هورمون درمانی جایگزین (HRT): HRT میتواند به کاهش علائم یائسگی کمک کند؛ اما قبل از شروع HRT، باید مزایا و خطرات آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
- داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای ضد افسردگی می توانند به کاهش علائم افسردگی و اضطراب مرتبط با یائسگی کمک کنند.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): NSAIDs می توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
- تغذیه سالم: مصرف غذاهای غنی از کلسیم، ویتامین D و فیبر می تواند به بهبود سلامت استخوان ها و کاهش علائم یائسگی کمک کند.
- ورزش منظم: ورزش منظم می تواند به بهبود خلق و خو، کاهش استرس و افزایش انرژی کمک کند.
- تکنیک های آرامش بخشی: تکنیک هایی مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق می توانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند.
پیشگیری از نارسایی تخمدان زودرس
- مصرف میوه و سبزیجات
- مصرف مواد غذایی مانند سویا، دانه کتان، دانه کنجد و لوبیا که دارای فیتواستروژن هستند.
- مصرف مکملهای غذایی
- مصرف مواد لبنی مانند شیر، ماست و کشک
- مصرف ویتامین D
- مصرف پروتئینها مانند حبوبات، گوشت و تخم مرغ
- پرهیز از مصرف کافئین
- انجام فعالیتهای ورزشی
- عوارض نارسایی تخمدان زودرس
بیشتر بخوانید: عفونت رحم و واژن، مشکلی شایع در میان زنان است که می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. این عفونت ها می توانند علائم ناراحت کننده ای ایجاد کرده و در صورت عدم درمان، عوارض جدی به دنبال داشته باشند. در مقاله “علائم و درمان عفونت رحم و واژن، آزمایشات و غذاهای مورد نیاز“، به بررسی جامع علائم، تشخیص و درمان عفونت رحم و واژن می پردازیم. همچنین، راهکارهایی برای پیشگیری از این عفونت ها ارائه خواهیم کرد
در پی بروز نارسایی تخمدان زودرس مشکلاتی که بروز و ظهور پیدا میکنند چندین مورد هستند که از اصلی ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد که البته این عوارض می توانند در افراد مختلف متفاوت باشند:
- بیماریهای قلبی
- ناباروری
- افسردگی
- کاهش تواناییهای عقلی و ادراک عقلی
- پیری زودرس؛ پیری زود رس به این دلیل رخ میدهد؛ که روند ترشح هورمونهایی که به جوانی و طروات ما کمک میکنند، متوقف می شود؛ و آثار
- پیری در پوست و ظاهر زنان آشکار میشود.
- مشکلات پوکی استخوان و ضعف استخوانها
- مرگ زودرس
- بروز علائم پارکینسون
یائسگی زودرس می تواند بر کیفیت زندگی زنان تأثیر بسزایی داشته باشد. اما با شناخت علل، علائم و روش های درمان آن می توان به طور مؤثری با این مشکل مقابله کرد. در صورت مشاهده هرگونه علائم یائسگی، حتما به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب دریافت کنید.
