شکل و انواع توده خوش خیم پستان، نحوه تشخیص و درمان توده سینه
توده‌های به وجود آمده در پستان یکی از عوارضی هستند که احتمال دارد هر خانمی در طول زندگی با آن‌ها مواجه شود. به طور‌کلی فقط 20 درصد از توده‌هایی که درون پستان تشکیل می‌شوند ماهیت سرطانی داشته و بقیه آن‌ها قابل درمان هستند. بنابراین در صورتی‌که به موقع به این توده‌ها رسیدگی شود، هیچ خطری برای شخص نخواهند داشت.
غده‌های خوش‌خیم به 3 درجه مختلف با نام‌های ریسک متوسط، جزئی و بی‌خطر تقسیم می‌شوند. افرادی که پس از بررسی در گروه ریسک متوسط قرار بگیرند، معاینات مخصوصی روی آن‌ها انجام میشود. با توجه به اهمیت این موضوع برای خانم‌ها، در این مقاله سعی کرده‌ایم انواع مختلف توده های خوش خیم پستان را به شما معرفی نموده تا در صورت بروز مشکل بتوانید بهترین اقدام را انجام دهید.
علت تشکیل توده های خوش خیم پستان
سینه دارای بافتی بسیار پیچیده است که از غدد شیری و مجاری متعلق به آن‌ها تشکیل میشود. تمامی این اجزاء داخل بافت همبند سینه و چربی‌های متصل به دیواره آن قرار دارند. نوع بافت تشکیل دهنده سینه دلیل خوبی برای تولید غده‌های مختلف محسوب میشود. از سویی دیگر هورمون‌های جنسی زنانه تاثیر بسیار زیادی بر روی بافت سینه دارند و تغییر سطح آن‌ها در خون، منجر به ایجاد ضایعات توده‌ای شکل داخل سینه میشود. بنابراین همیشه انواع مختلفی توده می‌توانند داخل بافت سینه تشکیل شوند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به فیبروآدنوم‌ها، کیست‌ها و توده‌های چربی اشاره نمود.
انواع توده های خوش خیم پستان
وجود توده یا غده نشان‌دهنده شروع یک بیماری مزمن و بسیار خطرناک به نام سرطان بوده و با شنیدن نام آن هر شخصی دچار استرس میشود. اما برای خانم‌ها این خبر خوب وجود دارد که بسیاری از توده‌های تشکیل شده داخل سینه، سرطانی نبوده و به مرور زمان بدون نیاز به جراح از بین می‌روند. توده های خوش خیم پستان انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی ها و دلایل ایجاد خاص خود را دارند. برخی از شایع ترین انواع این توده ها عبارتند از:
1. فیبرو آدنوم‌ها
این توده ها یکی از شایع ترین انواع توده های خوش خیم هستند که اغلب در زنان جوان تر دیده می شوند. فیبروآدنوم ها معمولاً گرد یا بیضی شکل هستند و به آرامی رشد می کنند. این توده ها، معمولاً در زنان جوان بین ۱۵ تا ۳۵ سال دیده می شوند. این توده ها معمولاً بدون درد هستند و به راحتی در زیر پوست جا به جا می شوند. فیبروآدنوم ها به طور کلی خطر سرطان زا بودن ندارند، اما گاهی اوقات ممکن است پزشکان تصمیم بگیرند برای اطمینان بیشتر، توده را بردارند و بررسی کنند.
2. لیپوم ها (Lipomas)
لیپوم ها توده های نرم و چرب هستند که به آهستگی در زیر پوست پستان رشد می کنند. این توده ها خوش خیم و بی خطر هستند و معمولاً نیازی به درمان ندارند، مگر اینکه اندازه یا مکان آن ها باعث ناراحتی شود.
بیشتر بخوانید: راه‌های قطعی برای درمان این مشکل وجود ندارد و می‌توان با برخی از روش‌ها بیماری را کنترل نمود و از عوارض آن جلوگیری کرد. در حقیقت برای درمان این مشکل باید جلوی عوارض ناشی از آن را گرفت و با تجویز داروهایی که منجر به کاهش آن‌ها میشود به درمان اختلال تنبلی تخمدان پرداخت. در بلاگ “سریعترین درمان تنبلی تخمدان و علائم آن” به بررسی برخی از روش‌های درمان تنبلی تخمدان می‌پردازیم.
3. تغییرات فیبروکیستیک
این تغییرات شامل ترکیبی از بافت های فیبروزی (بافت همبند) و کیست های کوچک هستند. تغییرات فیبروکیستیک شایع ترین علت توده های پستانی در زنان است. فیبروکیستیک‌ها اندازه بسیار کوچکی داشته و حتی قابل لمس نیستند. آن‌ها به علت تحلیل بافت سینه در خانم‌های 35 تا 50 ساله به وجود می‌آیند و احتمال دارد در تست سونوگرافی با تعداد بالا نمایش داده شوند.
هر چند این نوع از توده های خوش خیم پستان، هیچ خطری در زمینه ابتلا به بیماری سرطان سینه ندارند، اما باز هم باید توسط پزشک متخصص مورد بررسی قرار بگیرند. درد و تورم از عوارض آن‌ها بوده که بیشتر در دوران پریودی شدت پیدا می‌کنند و پس از آن از بین می‌روند. نود و نه درصد این توده‌ها بدون جراحی برطرف می‌شوند و علاوه بر درمان دارویی مانند مصرف برخی از ویتامین‌ها که پزشک تجویز می‌کند، پرهیز از خوردن مواد‌غذایی محرک کافئین‌دار به بهبود درد و عوارض ناشی از آن کمک می‌کند.
4. کیست های پستانی (Breast Cysts)
کیست ها کیسه های پر از مایعی هستند که در بافت پستان ایجاد می شوند. این کیست ها ممکن است در اندازه های مختلف باشند و در هر دو یا یک پستان ظاهر شوند. کیست های پستان می توانند دردناک باشند، به ویژه در دوره های پیش از قاعدگی، و با تغییرات هورمونی ممکن است کوچک تر یا بزرگ تر شوند.
5. کیست‌های ساده سینه
کیست توده‌ای است با دیواره نازک که داخل آن را مایعی فرا گرفته است. احتمال ایجاد کیست در جاهای مختلف بدن به خصوص سینه خانم‌ها وجود دارد. تاکنون علت خاصی برای تولید این کیست‌ها از طرف متخصصین اعلام نشده است و اکثر آن‌ها هیچ ضرری برای سلامتی شخص ندارند.
کیست‌های داخل پستان که بیشتر در دوران جوانی رخ می‌دهند یکی از توده‌های خوش‌خیم سینه محسوب می‌شوند. در صورتی‌که این کیست‌ها قابل لمس بوده و دردناک باشند، پزشک متخصص با کمک سوزن کوچک آن‌ها را تخلیه می‌کند. اما اگر بعد از آن، مجدد تورم و درد کیسه تخلیه شده بازگردد، پزشک با روشی به نام ماموتوپی کیست را از سینه خارج می‌کند.
معمولاً برای درمان این کیست‌ها از عمل جراحی و روش‌های تهاجمی استفاده نمی‌شود اما در صورتی که تورم کیست بسیار بالا بوده، مایع داخلی آن غیر شفاف و غیر طبیعی باشد یا در کنار آن توده دیگری مشاهده شود، پس از نمونه برداری احتمال دارد پزشک روش جراحی را برای خارج کردن کیست در نظر بگیرد. البته نباید نگران بود چون این کیست‌ها از نوع توده های خوش خیم پستان بوده و کاملا با کیست‌های کمپلیکه و کمپلکس متفاوت هستند.
6. نکروز چربی
افرادی که دارای سینه‌های بزرگی هستند ممکن است در اثر ضربه به سینه‌ها، چربی و بافت داخلی آن‌ها آسیب ببیند و تبدیل به توده‌ای بدون درد شود. به طور معمول این توده‌ها در طول زمان از بین می‌روند و نیاز به درمان خاصی ندارند. اما در برخی موارد به دلیل ظاهر و اندازه‌ای که دارند، خوش‌خیم بودن آن‌ها برای پزشک قابل تشخیص نبوده و آزمایش نمونه برداری از توده انجام میشود.
بیشتر بخوانید: AUB مخفف Abnormal Uterine Bleeding به معنای خونریزی غیرطبیعی رحم است. این عبارت برای توصیف هرگونه خونریزی واژینال که خارج از الگوی طبیعی قاعدگی باشد، به کار می رود. خونریزی طبیعی قاعدگی معمولاً هر 21 تا 35 روز یکبار اتفاق می افتد و 2 تا 7 روز طول می کشد. هرگونه تغییر در مدت زمان، شدت یا فراوانی خونریزی، می تواند نشانه ای از AUB باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر بلاگ “AUB زنان چیست؟ تفاوت منوراژی و متروراژی + درمان خونریزی رحم” را مطالعه کنید.
7. پاپیلوم داخل مجاری (Intraductal Papilloma)
این توده ها رشد های کوچکی هستند که در داخل مجاری شیر ایجاد می شوند. این توده ها معمولاً باعث ترشح از نوک پستان می شوند و گاهی اوقات ممکن است خونریزی داشته باشند. اگرچه این نوع توده ها سرطان زا نیستند، اما پزشکان ممکن است توصیه کنند که توده را برای بررسی بیشتر بردارند.
8. هیپرپلازی (Hyperplasia)
هیپرپلازی به معنای رشد بیش از حد سلول ها است. هیپرپلازی پستانی می تواند در مجاری شیر یا لوبول ها (غدد تولید شیر) رخ دهد. هایپرپلازی معمولا به دو نوع هایپرپلازی معمولی و هایپرپلازی آتیپیک تقسیم می شود. هایپرپلازی آتیپیک ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد و نیاز به پیگیری دقیق تری دارد.
علائم هشدار‌دهنده وجود توده های خوش خیم پستان
اصلی‌ترین و اولین راه تشخیص توده در سینه، معاینه دستی آن‌ها پس از پایان دوره قاعدگی توسط خود فرد است. در کنار این روش برخی از علائم مانند تورم، حساس‌شدن سینه‌ها و احساس درد در دوره قاعدگی می‌تواند زنگ خطری برای وجود توده داخل سینه باشد. همچنین علائم هشدار‌دهنده دیگری مانند موارد زیر وجود دارند که باید به سرعت پیگیری شده و مورد ارزیابی قرار بگیرند.
- تغییر رنگ، نامتقارن شدن سینه، تغییر در ساختار پوست سینه؛
- بروز ترشحات خونی از نوک سینه؛
- درد شدید در سینه‌ها؛
- تغییر شکل محسوس سینه و افزایش اندازه آن همراه با تورم؛
- از بین نرفتن علائم حساس‌شدن سینه‌ها پس از پایان دوران قاعدگی؛
- وجود علائم محسوس توده در سینه بدون لمس و معاینه عمقی و احساس حرکت آن در سینه‌ها.
از بلاگ “عوامل افزایش و کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه” بیشتر بخوانید: اسکریننگ مرگ و میر و سرطان پستان را کاهش می دهد و بقا را 30 درصد افزایش می دهد. 9 سال زمان نیاز است که یک سلول سرطانی توسط ماموگرافی تشخیص داده شود با این حال ماموگرافی 2 سال زودتر از لمس و معاینه بالینی توده را تشخیص می دهد یعنی زمانی که توده با معاینه بالینی تشخیص داده شود توده حداقل به 2 سانتی متر رسیده است که در این زمان توده مستعد متاستاز است.
تشخیص بیماری‌های خوش‌خیم سینه
برای تشخیص دقیق نوع توده و اطمینان از خوش خیم بودن آن، پزشک از روش های مختلفی استفاده می کند. این روش ها عبارتند از:
- معاینه فیزیکی: پزشک با معاینه پستان ها به دنبال هرگونه توده، قوام غیرعادی یا تغییرات پوستی می گردد.
- سونوگرافی: سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از بافت های پستان استفاده می کند. سونوگرافی به تشخیص کیست ها و توده های کوچک کمک می کند.
- ماموگرافی: ماموگرافی از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر دقیق از بافت های پستان استفاده می کند. ماموگرافی به تشخیص توده های کوچک و تغییرات در بافت های پستان کمک می کند.
- بیوپسی: در برخی موارد، پزشک ممکن است برای تشخیص قطعی نوع توده، نمونه کوچکی از بافت را برداشته و آن را برای بررسی زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه ارسال کند.
روش درمان توده سینه
درمان توده های خوش خیم به نوع توده، اندازه آن و علائمی که ایجاد می کند بستگی دارد. در بسیاری از موارد، توده های خوش خیم نیازی به درمان ندارند و پزشک به سادگی وضعیت شما را تحت نظر خواهد داشت. با این حال، در برخی موارد ممکن است به درمان نیاز باشد. برای کیست های پستان، در صورتی که کیست ها دردناک باشند یا به طور قابل توجهی بزرگ شوند، ممکن است نیاز به تخلیه مایع داخل کیست باشد. این کار معمولا با استفاده از یک سوزن انجام می شود و به کاهش درد و رفع کیست کمک می کند.
- درمان دارویی: در برخی موارد، داروهایی مانند مسکن ها برای کاهش درد و یا داروهای هورمونی برای کنترل تغییرات هورمونی تجویز می شوند.
- آسپیراسیون با سوزن: در این روش، پزشک با استفاده از یک سوزن نازک مایع داخل کیست را تخلیه می کند.
- جراحی: در برخی موارد، مانند فیبروآدنوم های بزرگ یا توده هایی که باعث درد مداوم می شوند، جراحی برای برداشتن توده ضروری است.
بیشتر بخوانید: به مجموعه آزمایش‌هایی که برای تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، قبل از بروز هرگونه علائم مشخص انجام گردد، تست‌های غربالگری گفته میشود. با توجه به زمان و نحوه انجام این آزمایش‌ها می‌توان گفت، این نوع از تست‌ها یکی از بهترین راه‌های تشخیص و پیشگیری بیماری‌های مزمن هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر بلاگ “انواع آزمایش غربالگری چیست؟ و چگونه انجام میشود؟” را مطالعه کنید.
جراحی توده‌های خوش‌خیم سینه
در حالت‌های زیر پزشک متخصص به خارج کردن توده سرطانی اقدام می‌کند.
- سن بالای بیمار و احتمال پیشرفت توده و تبدیل شدن به غده سرطانی؛
- تشخیص پیش سرطانی بودن غده به وجود آمده داخل سینه به کمک معاینات مختلف؛
- تغییرات یا افزایش سلول‌های توده ایجاد شده در سنین 40 تا 60 سال، به جهت افزایش احتمال تبدیل توده خوش‌خیم به غده سرطانی.
اکثر بانوان در طول زندگی خود احتمال دارد با توده‌های خوش‌خیمی که داخل سینه آن ها به وجود می‌آید مواجه شوند. آگاهی از انواع مختلف این توده‌ها و روش‌های درمان و پیگیری، باعث میشود که فرد دچار استرس نشده و اقدامات مورد نیاز را انجام دهد. کسانی که دارای سابقه فامیلی ابتلا به بیماری‌های سرطان پستان یا توده‌های مختلف هستند، باید زیر نظر پزشک متخصص تست‌های دوره‌ای مورد نیاز را انجام دهند تا از احتمال تبدیل توده‌های خوش‌خیم به غده‌های سرطانی جلوگیری شود.
مراقبت و پیگیری پس از درمان توده های خوش خیم سینه
پس از درمان توده های خوش خیم پستان، مهم است که زنان به طور منظم پیگیری های پزشکی خود را ادامه دهند. این پیگیری ها شامل معاینات دوره ای و گاهی اوقات تصویر برداری های مجدد برای اطمینان از عدم بازگشت توده یا ایجاد تغییرات جدید است.
همچنین، توصیه می شود که زنان به تغییرات در بافت سینه خود توجه کنند و در صورت مشاهده هرگونه تغییر مشکوک، فورا به پزشک مراجعه کنند. با این اقدامات، می توان از سلامت پستان ها مراقبت کرده و هرگونه مشکل احتمالی را در مراحل اولیه شناسایی و درمان کرد.
عوامل خطر و پیشگیری از تشکیل توده های خوش خیم پستان
عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، سابقه خانوادگی، و سن می توانند بر تشکیل توده های خوش خیم پستان تأثیر بگذارند. گرچه نمی توان تمامی این عوامل را کنترل کرد، اما برخی از اقداماتی مانند داشتن سبک زندگی سالم، حفظ وزن مناسب، و خودآگاهی از سلامت پستان می توانند به کاهش خطر کمک کنند.
در نهایت، آگاهی از انواع توده های خوش خیم پستان و روش های تشخیص و درمان آن ها، به زنان کمک می کند تا در صورت بروز هرگونه تغییر در سینه های خود، با آرامش و اطمینان بیشتری به پزشک مراجعه کرده و از بهترین مراقبت ها بهره مند شوند.
نکته مهم: اگر توده ای در پستان خود احساس کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بهترین راه برای حفظ سلامتی شما است.
