مقدمه

آیا مردان میتوانند وارد رشته مامایی شوند؟ سوالی که مردانِ علاقه‌مند به این رشته در جست و جوی پاسخ آن هستند. یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین رشته‌های گروه علوم تجربی، رشته مامایی است. این رشته با اهمیت و جایگاهی که در جامعه‌ی پزشکی به خود اختصاص داده، افراد و داوطلبان بسیاری را به خود جذب نموده است. این روزها بیشتر از گذشته شاهد انتخاب این رشته توسط داوطلبان آزمون سراسری هستیم؛ چرا که مسئولیتی که رشته مامایی با خود دارد، بسیار مهم، حساس و قابل توجه است. در پاسخ به این سوال اختلاف نظرات بسیاری در کشور ما وجود دارد. در این اختلاف نظرات مسائل شرعی و فقهی نیز دخیل هستند. در این مطلب تلاش می‌کنیم تا حدودی به این سوال پاسخ دهیم.

بیشتر بخوانید : بهترین گرایش ارشد مامایی / کدام گرایش مامایی بهتر است؟

هیچ مامای مردی از سال 1318 در کشور تربیت نشده است

بر اساس گزارشی که خبرگزاری ایلنا در سال 1396 منتشر کرده هیچ مامای مردی از سال 1318 در کشور تربیت نشده است. وزیر بهداشت سابق در این گزارش اعلام داشته است که «در مناطق محروم حدود 2 هزار ماما استخدام شده‌اند که هیچ مردی در میان استخدام‌شدگان حضور نداشته است.»

البته لازم به ذکر است که در رشته‌ی زنان و زایمان، کشور ما از مردان متخصص بسیاری بهره‌مند است و در مواردی زنان باردار تصمیم می‌گیرند که از پزشک معالج مرد بهره‌مند شوند؛ البته این به معنای ماهر نبودن پزشکان متخصص زن نیست بلکه این مورد تنها یک انتخاب است. مطالعات گسترده در قانون کشور ایران به این موضوع اشاره دارد که پس از انقلاب اسلامی، براساس ضوابط شرع مقدس، مقرر شده بود که در رشته تخصصی زنان و زایمان تنها بانوان پذیرش شوند اما با وجود این، در بعضی از مناطق محروم ما مجبور به بهره‌مندی از پزشکان متخصص مرد نیز هستیم.

در ارتباط با سوال آیا مردان میتوانند وارد رشته مامایی شوند، مراجع تقلید نیز نظرات متفاوتی دارند. آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به سوال ” آیا تحصیل و تدریس در رشته مامایی با توجه به این‌که همراه با نظر و لمس اندام خصوصی زنان است، برای مردان جایز است؟” پاسخ می‌دهند: «در صورت عدم وجود دانشجوی دختر در این رشته  به اندازه کافی و همچنین اهمیت حفظ جان زنان مسلمان، این کار جایز است.» ممکن است دیگر مراجع تقلید در این باره نظرات و فتواهای متفاوتی داشته باشند اما در هرصورت سلامت زنان مسلمان و مادران باردار، اولویت به شمار می‌رود.

تفاوت ماما و متخصص زنان و زایمان

با توجه به اینکه مردان نمیتوانند وارد رشته مامایی شوند اما متخصص زنان و زایمان مرد در کشور ما وجود دارد، بهتر است نگاهی به تفاوت این دو رشته با یک‌دیگر بیندازیم. تخصص زنان و زایمان و تخصص مامایی، دو حرفه مستقل اما مکمل یک‌دیگر به شمار می‌روند. این دو حرفه از نظر رسیدگی به بارداری و زایمان، روش‌های متفاوتی از یک‌دیگر دارند.

در ارتباط با وظایف ماما می‌توانیم به مواردی از قبیل سلامت مادر و نوزاد، مراقبت‌های لازم پیش از بارداری، هنگام زایمان و پس از زایمان اشاره کنیم. ماما همچنین در زمینه‌ی سلامت جسمی و روانی به زوج‌ها قبل از اقدام به بارداری مشاوره می‌دهد. یک ماما همچنین وظیفه‌ی راهنمایی زنان باردار در زمینه‌ی تغذیه مناسب را برعهده دارد.

یک زن باردار در هنگام زایمان طبیعی می‌تواند جهت تسکین و کنترل درد خود از ماما کمک بگیرد اما از آن‌جایی که وظیفه‌ی عمل جراحی بر عهده‌ی ماما نیست، در هنگام مواجهه با مشکل غیر طبیعی در زایمان باید از متخصص زنان و زایمان کمک گرفت.

بیشتر بخوانید : شهریه دانشگاه آزاد مامایی

وظایف متخصص زنان و زایمان

در ادامه مقاله آیا مردان میتوانند وارد رشته مامایی شوند؟ لازم است با وظایف متخصص زنان و ژایمان آشنا شویم. در ارتباط با وظایف و تفاوت کار متخصص زنان و زایمان با ماما می‌توان گفت یک متخصص یا جراح زنان وظیفه‌ی تشخیص بیماری‌های دستگاه تناسلی و مشکلات زایمان را بر عهده دارد. همچنین این پزشک آزمایش‌های مربوط به زمان بارداری و کنترل باروری را با هدف سلامت زنان انجام می‌دهد. در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم بیماری‌های زنان، ابتدا باید به متخصص زنان مراجعه کرد.

زنان باردار نیز در ابتدای باروری خود می‌توانند جهت جلوگیری از بارداری‌های پر خطر به متخصص زنان مراجعه کنند. دکتر زنان در ارتباط با مراقبت‌های بارداری رویکرد پزشکی دارد و قادر است بارداری پر خطر را کنترل و هدایت نماید. بر این اساس مشکلات غیر طبیعی که یک زن باردار در طول دوران بارداری خود با آن مواجه می‌شود و ممکن است سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد، در حوزه‌ی عملکرد متخصص زنان و زایمان قراردارد.

همچنین با توجه به این‌که پزشک زنان و زایمان در این رشته تحصیل کرده و آموزش‌ها و مهارت‌های لازم را در این زمینه کسب کرده است، قادر به انجام جراحی‌های زنان مانند سزارین، هیسترکتومی و یا هر جراحی دیگری نیز خواهد بود. رویکردهایی که پزشک زنان در مراقبت‌های زایمانی انجام می‌دهد، با ماما متفاوت است اما با دستورالعمل‌ها و مراقبت‌های هردو سلام و رفاه مادر و نوزاد فراهم می‌شود.

شرایط ورود به رشته مامایی | آیا مردان میتوانند وارد رشته مامایی شوند

رشته مامایی از رشته‌های مقطع لیسانس به شمار می‌رود و پذیرش در این رشته تنها با شرکت در کنکور گروه علوم تجربی امکان پذیر است. برخی از رشته‌های پیراپزشکی در دانشگاه‌ها بدون کنکور پذیرش دارند. اما لازم به ذکر است هیچ یک از دانشگاه‌های سراسری و آزاد بدون کنکور در رشته مامایی پذیرش دانشجو ندارند. دانشجویان پذیرفته شده در رشته مامایی در مقطع لیسانس موظف به گذراندن 135 واحد درسی هستند و در کنار یادگیری دروس تئوری، از ترم 2 به بعد نیز وارد بیمارستان شده و دروس عملی را آموزش می‌بینند.

با توجه به این‌که دانشجویان رشته مامایی اغلب دوران تحصیل خود را در بیمارستان می‌گذرانند، باید به دروس عملی بیشتر از دروس تئوری علاقه‌مند باشند. همچنین باید با شرایط و محیط بیمارستان و به ویژه اتاق عمل سازگاری کافی را داشته باشند. عدم علاقه به دروس عملی و ناسازگاری با محیط بیمارستان ممکن است منجر به انصراف دانشجو از این رشته گردد. تا اینجا تا حدودی به پاسخ آیا مردان میتوانند وارد رشته مامایی شوند پرداختیم. در ادامه بیشتر در این خصوص صحبت خواهیم کرد.

قدرت تصمیم گیری و ارتباط خوب

یک دانشجوی رشته مامایی پس از فارغ التحصیلی باید از روابط عمومی خوبی برخوردار باشد. او باید بتواند با آرامش کامل سخن بگوید و ارتباط خوبی با بیمارانش برقرار کند. همچنین یک ماما باید توانایی تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی را داشته باشد. او باید با حفظ خونسردی و برقراری آرامش بهترین تصمیم را جهت سلامت مادر و فرزند بگیرد. دانشجویان رشته مامایی پس از فارغ التحصیلی در مقطع لیسانس می‌توانند در مقاطع بالاتر کارشناسی ارشد و دکتری نیز شرکت نمایند.

مدت زمان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد برای رشته مامایی 2 سال و در مقطع دکتری 4 سال است. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد می‎توانند در 2 گرایش بهداشت مادر و کودک و آموزش مامایی تحصیل کنند. داوطلبان رشته مامایی در مقطع دکتری  می‌توانند در حوزه‌های مختلفی به ادامه تحصیل بپردازند. متقاضیان این رشته در 2 گروه رشته می‌توانند شرکت کنند که عبارت اند از: رشته‌های حوزه وزارت علوم مانند دکتری زیست شناسی و رشته‌های حوزه وزارت بهداشت که شامل رشته‌هایی چون بهداشت باروری، بیولوژی تولید مثل، آموزش پزشکی و.. هستند.

حرف آخر آیا مردان میتوانند وارد رشته مامایی شوند؟

در نهایت با توجه به مطالعات صورت گرفته و گزارش‌هایی که در زمینه ورود مردان به رشته مامایی انجام گرفته، به پاسخ پرسش آیا مردان میتوانند وارد رشته مامایی شوند؟ رسیدیم و می‌توان نتیجه گرفت این رشته تنها از میان بانوان پذیرش دارد و مردان نمیتوانند وارد رشته مامایی شوند.

در کشور ما با توجه به مسائل شرعی و لزوم انجام این مسائل،  مردان قادر نیستند در این رشته تحصیل کنند. ممکن است در سال‌های آینده قوانین مربوط به جامعه پزشکی در ایران دچار تغییر شود اما در حال حاضر ما تنها از متخصصان زنان و زایمان مرد برخوردار هستیم.