نارسایی دهانه رحم حالتی است که در آن دهانه رحم، بخشی از رحم که به واژن متصل میشود، به طور غیرطبیعی و بدون درد باز میشود و نمی‌تواند بارداری را تا پایان حفظ کند. این مشکل میتواند منجر به سقط جنین در سهماهه دوم یا زایمان زودرس شود و اغلب در زنانی دیده میشود که سابقه سقط در سهماهه دوم داشتهاند یا جراحی روی دهانه رحم انجام داده‌اند. از آنجا که نارسایی دهانه رحم معمولاً علامت مشخصی ندارد، تشخیص زودهنگام از طریق سونوگرافی ترانسواژینال و آگاهی از علائم مانند فشار لگن، سنگینی شکم، کمردرد خفیف و تغییرات ترشحات واژن اهمیت بالایی دارد. شناخت عوامل خطر و اقدام‌های پیشگیرانه مانند سرکلاژ یا مصرف پروژسترون میتواند نقش مهمی در حفظ بارداری و کاهش خطر سقط یا زایمان زودرس ایفا کند.
| موضوع | توضیح کوتاه |
|---|---|
| تعریف | باز شدن زودهنگام و بی‌درد دهانه رحم در بارداری که میتواند منجر به سقط یا زایمان زودرس شود. |
| علائم | فشار لگنی، احساس سنگینی شکم، کمردرد خفیف، تغییر ترشحات یا لکه‌بینی. |
| عوامل خطر | سابقه سقط در سهماهه دوم، جراحی دهانه رحم، بارداری چندقلویی، ناهنجاری رحم. |
| روش‌های تشخیص | سونوگرافی ترانسواژینال (کوتاه بودن طول دهانه رحم کمتر از ۲۵ میلیمتر). |
| راهکارهای پیشگیری | سرکلاژ دهانه رحم، مصرف پروژسترون، استراحت و اجتناب از فعالیت سنگین. |
| چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟ | در صورت کمردرد شدید، فشار لگنی، خونریزی یا سابقه سقط در سهماهه دوم. |
نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس حالتی است که در آن دهانه رحم، یعنی بخشی از رحم که به واژن متصل میشود، زودتر از زمان طبیعی و بدون انقباض یا درد خاصی باز میشود. این وضعیت بیشتر در دوران بارداری رخ میدهد و چون دهانه رحم نمی‌تواند بارداری را تا پایان حفظ کند، احتمال زایمان زودرس یا سقط جنین در سهماهه دوم یا سوم بارداری افزایش می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با رشد جنین، می‌توانید به مقاله مراحل رشد جنین هفته به هفته در رحم مادر مراجعه کنید.
نارسایی دهانه رحم معمولاً در زنانی دیده میشود که در گذشته سابقه سقط جنین داشته اند، به ویژه در سه ماهه دوم بارداری. در بسیاری از موارد، نارسایی دهانه رحم تنها در دوران بارداری تشخیص داده می شود، زیرا در شرایط عادی و خارج از بارداری، علائم مشهودی ندارد. برخی علائم نارسایی دهانه رحم ممکن است شبیه به علائم اولیه سرطان رحم باشند؛ برای آشنایی بیشتر با این علائم و نحوه تشخیص، مقاله علائم ظاهری سرطان رحم را مطالعه کنید.
به نقل از ncbi.nlm.nih.gov:
Cervical insufficiency is the inability of the cervix to retain the fetus in the absence of uterine contractions (ie, painless cervical dilatation) due to a functional or structural cervical defect. Cervical insufficiency may be identified in the second or early third trimester of an ongoing pregnancy, though often, this condition is diagnosed retrospectively. Progressive cervical dilation at these early gestational ages can result in preterm premature rupture of membranes (PPROM), mid-trimester pregnancy loss, or spontaneous preterm birth.
نارسایی دهانه رحم، ناتوانی دهانه رحم در حفظ جنین در غیاب انقباضات رحمی (یعنی اتساع بدون درد دهانه رحم) به دلیل نقص عملکردی یا ساختاری دهانه رحم است. نارسایی دهانه رحم ممکن است در سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم بارداری تشخیص داده شود، اگرچه اغلب این بیماری به صورت گذشته‌نگر تشخیص داده میشود. اتساع پیشرونده دهانه رحم در این سنین اولیه بارداری میتواند منجر به پارگی زودرس غشاها (PPROM)، از دست دادن بارداری در سه ماهه میانی یا زایمان زودرس خود به خودی شود.
نارسایی دهانه رحم اغلب بدون علائم دردناک و قابل تشخیص است، به ویژه در مراحل اولیه بارداری. با این حال، برخی علائم ممکن است به بروز این مشکل اشاره کنند. این علائم شامل فشار در ناحیه لگن، احساس سنگینی در پایین شکم، کمر درد خفیف و تغییرات در ترشحات واژن است. همچنین، خونریزی خفیف یا لکه بینی نیز ممکن است نشانه نارسایی دهانه رحم باشد.
علائم معمولاً زمانی بروز می کنند که دهانه رحم شروع به باز شدن می کند. اگر دهانه رحم بدون درد به تدریج باز شود، زن ممکن است احساس ناراحتی خفیف کند، اما ممکن است هیچ علامت واضحی وجود نداشته باشد. در موارد شدید تر، باز شدن ناگهانی دهانه رحم می تواند منجر به زایمان زودرس یا سقط جنین شود.
علت اصلی نارسایی دهانه رحم به طور کامل شناخته نشده است، اما عواملی که می توانند به این مشکل منجر شوند شامل آسیب های قبلی به دهانه رحم، مانند جراحی ها یا زایمان های دشوار است. به عنوان مثال، زنانی که قبلاً عمل سرکلاژ یا دیگر عمل های جراحی بر روی دهانه رحم داشته اند، در معرض خطر بیشتری برای نارسایی دهانه رحم قرار دارند.
همچنین، عوامل ژنتیکی و هورمونی می توانند نقش مهمی در ضعیف شدن ساختار دهانه رحم ایفا کنند. ناهنجاری های مادرزادی در ساختار رحم و دهانه رحم نیز می تواند یکی از دلایل نارسایی دهانه رحم باشد. برخی از زنان نیز ممکن است به دلایل نامشخص دچار نارسایی دهانه رحم شوند که تشخیص آن در برخی موارد دشوار است.
بیشتر بخوانید: نعوظ شبانه از اوایل دوران نوجوانی طی خواب REM و بطور متوسط 3 الی 4 بار در شب (متوسط هر 2 ساعت یکبار) رخ میدهد که تنها نعوظ در زمان بیداری در حافظه شخص باقی مانده و تحت عنوان نعوظ صبحگاهی اطلاق میگردد. در بررسی فرد با اختلال نعوظ اولین سوال بسیار مهم داشتن نعوظ صبحگاهی است تا وجود اختلالات جسمی تائید یا رد شود. برای آشنایی بیشتر با این مبحث بلاگ “اختلال نعوظ چیست؟” را مطالعه کنید.
برخی از عوامل خطر می توانند احتمال بروز نارسایی دهانه رحم را افزایش دهند. این عوامل شامل داشتن سابقه نارسایی دهانه رحم در بارداری های قبلی، انجام جراحی های دهانه رحم (مانند کونیزاسیون) یا آسیب های قبلی به رحم یا دهانه رحم است. همچنین، زنانی که چندین بار سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری داشته اند نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
سایر عوامل خطر شامل بارداری های چند قلویی، سن بالای مادر، و سابقه زایمان زودرس می شوند. زنانی که به دلایل ژنتیکی یا ساختاری دچار ناهنجاری های رحم یا دهانه رحم هستند نیز ممکن است در معرض خطر نارسایی دهانه رحم قرار داشته باشند.
تشخیص نارسایی دهانه رحم معمولاً بر اساس سابقه پزشکی و بررسی علائم در دوران بارداری انجام میشود. یکی از روش های تشخیص استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال است که به پزشکان اجازه می دهد تا طول و وضعیت دهانه رحم را اندازه گیری کنند. اگر دهانه رحم کوتاه تر از حد طبیعی باشد یا شروع به باز شدن کند، ممکن است نشان دهنده نارسایی دهانه رحم باشد.
در برخی موارد، پزشکان ممکن است از آزمایش های دیگری مانند اندازه گیری فشار داخل رحم استفاده کنند. همچنین، بررسی سابقه بارداری های قبلی و سقط های قبلی می تواند به تشخیص نارسایی دهانه رحم کمک کند. برای زنانی که در گذشته دچار نارسایی دهانه رحم بوده اند، ممکن است از همان ابتدا تدابیر پیشگیرانه ای مانند سرکلاژ در نظر گرفته شود.
موفقیت سرکلاژ بستگی به زمان مناسب انجام آن و شرایط خاص هر بارداری دارد. معمولاً این عمل در هفته های 12 تا 14 بارداری انجام می شود و تا نزدیک به زمان زایمان بخیه ها باقی می مانند. تحقیقات نشان داده است که سرکلاژ می تواند احتمال نگه داری بارداری تا زمان زایمان را افزایش داده و خطر زایمان زودرس را کاهش دهد، به ویژه در زنانی که در معرض خطر بالای نارسایی دهانه رحم هستند.
با این حال، سرکلاژ برای همه زنان مناسب نیست و برخی از زنان ممکن است به دلیل شرایط دیگر یا عوارض احتمالی نتوانند از این روش استفاده کنند. لذا مشاوره با پزشک متخصص قبل از تصمیم گیری در مورد سرکلاژ ضروری است.
بیشتر بخوانید: ارگاسم یا ارضا جنسی رسیدن به احساس لذت جنسی شدید در طول فعالیت جنسی است که با رسیدن به آن قلب سریع تر می زند و تنفس نیز سنگین تر و سریع تر می شود. ارگاسم حس رهایی و اوج لذت جنسی می باشد که نوع آن در زنان و مردان متفاوت است. در بلاگ “ارگاسم یا ارضا جنسی در زنان و مردان چگونه است؟” به بررسی کامل آن پرداخته ایم.
پیشگیری از نارسایی دهانه رحم تا حد زیادی به تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب بستگی دارد. یکی از روش های رایج پیشگیری، انجام عمل سرکلاژ دهانه رحم است. در این روش، دهانه رحم با یک بخیه بسته می شود تا از باز شدن زودرس آن جلوگیری شود. این عمل معمولاً در سه ماهه اول یا دوم بارداری انجام میشود و تا زمان زایمان باقی می ماند.
همچنین، استراحت بیشتر، جلوگیری از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت های شدید بدنی می تواند به کاهش فشار بر دهانه رحم کمک کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای پروژسترون را برای تقویت دهانه رحم و کاهش احتمال نارسایی تجویز کند.
به نقل از mayoclinic:
You can’t prevent an incompetent cervix. But there’s a lot you can do to have a healthy, full-term pregnancy. For example:
Seek regular prenatal care. Regular checkups during pregnancy can help your care team monitor your health and your baby’s health. Tell your doctor about any signs or problems that worry you, even if they seem silly or not important.
Eat a healthy diet. During pregnancy, you’ll need more folic acid, calcium, iron and other essential nutrients. Taking a daily prenatal vitamin can help if you’re not eating enough healthy foods. Prenatal vitamins can be started a few months before conception and continued throughout your pregnancy.
Gain weight wisely. Gaining the right amount of weight can support your baby’s health. A weight gain of 25 to 35 pounds, or about 11 to 16 kilograms, is often the target if you are at a healthy weight before pregnancy.
Avoid risky substances. If you smoke, quit. Alcohol and illegal drugs are off-limits too. Get your doctor’s OK before taking any medicines or supplements, even those available without a prescription.
If you’ve had an incompetent cervix during one pregnancy, you’re at risk of premature birth or pregnancy loss in later pregnancies. If you’re considering getting pregnant again, talk with your doctor to understand the risks and what you can do to promote a healthy pregnancy.
شما نمی‌توانید از ناتوانی دهانه رحم پیشگیری کنید. اما کارهای زیادی هست که می‌توانید انجام دهید تا بارداری سالم و کامل داشته باشید. برای مثال:
مراجعه منظم به مراقبت‌های قبل از زایمان: بررسی‌های منظم در طول بارداری می‌توانند به تیم مراقبتی شما کمک کنند تا سلامت شما و نوزادتان را زیر نظر داشته باشند. هر علامت یا مشکلی که نگران‌کننده است، حتی اگر به نظر بی‌اهمیت یا عجیب برسد، به پزشک خود اطلاع دهید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید: در دوران بارداری به اسید فولیک، کلسیم، آهن و سایر مواد مغذی ضروری بیشتری نیاز دارید. مصرف یک مولتی‌ویتامین روزانه قبل از بارداری و ادامه آن در طول بارداری میتواند مفید باشد، مخصوصاً اگر نمی‌توانید به اندازه کافی غذای سالم مصرف کنید.
افزایش وزن مناسب داشته باشید: افزایش وزن درست میتواند از سلامت نوزاد حمایت کند. برای کسانی که وزن طبیعی دارند، معمولاً هدف افزایش وزن بین ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم (۲۵ تا ۳۵ پوند) است.
از مواد خطرناک پرهیز کنید: اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید. مصرف الکل و مواد مخدر غیرقانونی نیز ممنوع است. قبل از مصرف هر دارو یا مکمل، حتی داروهای بدون نسخه، نظر پزشک خود را بگیرید.
اگر در یک بارداری قبلی دچار ناتوانی دهانه رحم بوده‌اید، در بارداری‌های بعدی در معرض خطر زایمان زودرس یا سقط هستید. اگر قصد بارداری دوباره دارید، با پزشک خود صحبت کنید تا خطرات را بشناسید و بدانید چه کارهایی می‌توانید برای داشتن بارداری سالم انجام دهید.
نارسایی دهانه رحم یکی از عوامل اصلی سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری است. زمانی که دهانه رحم به طور غیرطبیعی باز میشود، جنین نمی تواند به طور کامل در رحم نگه داشته شود و این موضوع منجر به سقط جنین می شود. بسیاری از زنانی که دچار نارسایی دهانه رحم می شوند، بدون هیچ نشانه یا درد ناگهانی، دچار سقط جنین می شوند.
نارسایی دهانه رحم همچنین می تواند منجر به زایمان زودرس شود. زایمان زودرس در صورتی که جنین هنوز به حد کافی رشد نکرده باشد، می تواند خطراتی جدی برای سلامت نوزاد به همراه داشته باشد. بنابراین، مدیریت نارسایی دهانه رحم در بارداری های با خطر بالا اهمیت زیادی دارد.
اگر در دوران بارداری علائمی مانند کمردرد شدید، فشار در ناحیه لگن، تغییرات در ترشحات واژن، یا خونریزی خفیف مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان دهنده نارسایی دهانه رحم یا خطر زایمان زودرس باشد.
همچنین، اگر سابقه سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری دارید یا در گذشته به دلیل نارسایی دهانه رحم تحت درمان بوده اید، بهتر است قبل از بارداری مجدد با پزشک مشورت کنید تا بتوان اقدامات پیشگیرانه را در نظر گرفت.
بیشتر بخوانید: واژینیسموس به عنوان سفت شدن غیر ارادی و دردناک عضلات اطراف واژن در شروع دخول توصیف میشود. این وضعیت میتواند ناراحت کننده باشد ولی قابل درمان است. در واقع در این حالت عضلات کف لگن و بافت‌های واژن دچار اسپاسم غیر ارادی می‌شوند و احساس سوزش یا درد ایجاد می‌کنند. برای آشنایی کامل با این موضوع پیشنهاد میکنم بلاگ “واژینیسموس چیست؟” را مطالعه کنید.
برای تشخیص نارسایی دهانه رحم، سونوگرافی ترانس واژینال یکی از ابزارهای اصلی است. این آزمایش به پزشک امکان می دهد تا طول دهانه رحم را ارزیابی کند. اگر دهانه رحم کوتاه تر از 25 میلی متر باشد، این می تواند نشانه ای از نارسایی دهانه رحم باشد.
همچنین، در موارد خاص، پزشک ممکن است تست های فیزیکی دیگری را برای بررسی وضعیت دهانه رحم و جنین انجام دهد. این آزمایش ها معمولاً در دوران بارداری انجام می شوند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.
نارسایی دهانه رحم یک مشکل جدی و پیچیده است که می تواند خطرات جدی مانند سقط جنین و زایمان زودرس را به همراه داشته باشد. این وضعیت اغلب بدون علائم واضح و ناگهانی رخ می دهد و تشخیص آن بیشتر در دوران بارداری امکان پذیر است. شناسایی عوامل خطر و انجام معاینات منظم در دوران بارداری می تواند به تشخیص زودهنگام این مشکل کمک کند و اقدامات پیشگیرانه، مانند سرکلاژ یا مصرف داروهای تقویتی، نقش مهمی در حفظ بارداری تا زمان زایمان طبیعی ایفا می کنند.
همچنین، مراجعه به موقع به پزشک و پیگیری علائمی که ممکن است نشان دهنده نارسایی دهانه رحم باشند، می تواند از عوارض جدی جلوگیری کند. آگاهی از این مشکل و مدیریت صحیح آن می تواند به کاهش خطرات و افزایش شانس یک بارداری سالم کمک کند.
نارسایی دهانه رحم حالتی است که دهانه رحم زودتر از زمان طبیعی و معمولاً بدون درد باز میشود و نمی‌تواند بارداری را تا پایان حفظ کند.
احساس فشار در لگن، سنگینی در شکم، کمردرد خفیف، تغییر ترشحات واژن و گاهی لکه‌بینی یا خونریزی خفیف.
زنانی که سابقه سقط در سهماهه دوم دارند، جراحی یا آسیب به دهانه رحم داشتهاند، بارداری چندقلویی یا ناهنجاریهای رحم دارند.
معمولاً با سونوگرافی ترانسواژینال که طول دهانه رحم را بررسی میکند. اگر طول آن کمتر از ۲۵ میلیمتر باشد، احتمال نارسایی وجود دارد.
انجام عمل سرکلاژ (بخیه دهانه رحم)، مصرف داروی پروژسترون، استراحت و پرهیز از فعالیت سنگین.
این مشکل یکی از عوامل اصلی سقط جنین در سهماهه دوم است و میتواند منجر به زایمان زودرس نیز شود.
در صورت کمردرد شدید، فشار لگنی، تغییر در ترشحات یا خونریزی خفیف، همچنین اگر سابقه سقط در سهماهه دوم داشته‌اید.
4 پاسخ
مقاله خوبی بود ولی کاش بیشتر درباره عوارض سرکلاژ هم صحبت می‌کردین. چون من شنیدم که این عمل هم خطراتی داره و نمی‌شه برای همه انجامش داد
سلام، من الان ۱۶ هفته بارداری هستم و دکترم گفته دهانه رحمم ۲۳ میلیمتره. آیا این نگران کننده هست؟ باید چه کاری انجام بدم؟ خیلی نگرانم 😟
من تو بارداری اولم دچار این مشکل شدم و متاسفانه سقط کردم تو هفته ۲۰. الان که بارداری دوممه، دکترم از همون ابتدا سرکلاژ کرده و تا الان که هفته ۳۲ هستم همه چی خوب پیش رفته. امیدوارم تا آخر سالم باشه ان‌شاءالله
ممنون از این مقاله کامل و جامع! من در بارداری دومم دچار این مشکل شدم و واقعاً نمی‌دانستم چرا؟ حالا با خواندن این مطلب فهمیدم که احتمالاً به خاطر عمل جراحی قبلی‌ام بوده. خیلی مفید بود 🙏