پریدن دست و پای نوزاد در خواب

پریدن دست و پا در واقع میوکلونوس (Myoclonus) به انقباضات ناگهانی و غیرارادی عضلات گفته می‌شود که معمولاً به‌طور سریع، کوتاه و غیرقابل کنترل هستند. این انقباضات می‌توانند در هر قسمت از بدن رخ دهند، مانند دست‌ها، پاها یا حتی صورت. میوکلونوس ممکن است به صورت یک تکان سریع یا پرش در عضلات ظاهر شود. در ابتدا به دلایل، علائم و درمان پریدن دست و پای نوزاد در خواب می پردازیم و بعد به طور تخصصی میوکلونوس  شرح داده خواهد شد.

پریدن دست و پای نوزاد در خواب و علت آن

پریدن ناگهانی دست و پای نوزاد در خواب، که به آن رفلکس مورو (Moro reflex) یا حرکات میوکلونیک نوزادی گفته می‌شود، یکی از نگرانی‌های رایج والدین است. این حرکات معمولاً به صورت پرش‌های ناگهانی یا تکان‌های غیرارادی در دست‌ها و پاهای نوزاد مشاهده می‌شوند و می‌توانند باعث بیدار شدن او شوند.

 دلایل پریدن یا تکان خوردن اندام‌های نوزاد در خواب

1. رفلکس مورو (Moro Reflex)

رفلکس مورو (Moro Reflex) یک واکنش غیرارادی و طبیعی در نوزادان است که معمولاً در پاسخ به صداهای بلند، حرکات ناگهانی یا تغییر در وضعیت بدن نوزاد ایجاد می‌شود. این رفلکس نشان‌دهنده سلامت سیستم عصبی نوزاد است و معمولاً از هفته ۲۸ بارداری در رحم آغاز شده و بعد از تولد تا ۳ تا ۶ ماهگی ادامه دارد.

علائم رفلکس مورو

زمانی که نوزاد دچار این رفلکس می‌شود، معمولاً موارد زیر مشاهده می‌شود:

1. باز شدن ناگهانی دست‌ها و پاها همراه با عقب بردن سر.
2. باز شدن انگشتان دست و گاهی لرزش خفیف در آن‌ها.
3. جمع شدن سریع دست‌ها و پاها به سمت بدن (شبیه به در آغوش گرفتن).
4. گریه کردن نوزاد (در برخی موارد).

این واکنش معمولاً چند ثانیه طول می‌کشد و سپس نوزاد به حالت عادی برمی‌گردد.

علت ایجاد رفلکس مورو

رفلکس مورو به دلیل نابالغ بودن سیستم عصبی نوزاد رخ می‌دهد. این رفلکس در واقع نوعی پاسخ بقا است که از دوران اولیه تکامل انسان باقی مانده و به نوزاد کمک می‌کند تا در برابر خطرات احتمالی واکنش نشان دهد.

عواملی که باعث تحریک این رفلکس می‌شوند، عبارت‌اند از:

• صداهای بلند (مثل صدای بسته شدن در یا صدای ناگهانی تلویزیون).
• حرکات ناگهانی (مثل تغییر ناگهانی وضعیت نوزاد هنگام خواباندن یا بغل کردن).
• لمس ناگهانی بدن نوزاد.
• نور شدید که به صورت ناگهانی تغییر کند.
• عدم حمایت مناسب از سر و گردن نوزاد هنگام بلند کردن او.

اهمیت رفلکس مورو

• نشانه سلامت سیستم عصبی نوزاد: وجود این رفلکس نشان می‌دهد که مغز و نخاع نوزاد عملکرد طبیعی دارند.
• کمک به بقا در دوران نوزادی: در دوران گذشته، این واکنش باعث می‌شد نوزاد در صورت سقوط، با گرفتن مادر، خود را حفظ کند.

چه زمانی رفلکس مورو از بین می‌رود؟

• این رفلکس معمولاً تا ۳ تا ۶ ماهگی به‌تدریج کاهش می‌یابد.
• اگر بعد از ۶ ماهگی همچنان ادامه داشته باشد، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات عصبی باشد و باید با پزشک مشورت کرد.

مطالعه بیشتر: ستون فقرات نوزاد یکی از حساس‌ترین بخش‌های بدن او است که نیاز به مراقبت ویژه دارد. ستون فقرات نقش اساسی در حرکت، تعادل و حفاظت از سیستم عصبی دارد. در ماه‌های اول زندگی، ستون فقرات به‌طور کامل شکل نگرفته و استخوان‌ها هنوز نرم و انعطاف‌پذیر هستند. بنابراین، مراقبت صحیح از آن می‌تواند از بروز مشکلات اسکلتی و حرکتی در آینده جلوگیری کند. برای مطالعه بیشتر به صفحه مراقبت از ستون فقرات نوزاد مراجعه کنید.

چگونه می‌توان رفلکس مورو را کاهش داد؟

اگرچه رفلکس مورو طبیعی است، اما برخی اقدامات می‌توانند از شدت آن بکاهند و مانع از بیدار شدن مکرر نوزاد شوند:

2. سیستم عصبی نابالغ

در زمان تولد، سیستم عصبی نوزاد هنوز به‌طور کامل رشد نکرده است و در ماه‌های اولیه زندگی همچنان در حال تکامل است. این نابالغ بودن سیستم عصبی باعث می‌شود که نوزاد کنترل کاملی بر حرکات خود نداشته باشد و برخی واکنش‌های غیرارادی مانند رفلکس مورو، لرزش‌های خفیف و حرکات ناگهانی دست و پا را از خود نشان دهد.

چرا سیستم عصبی نوزاد نابالغ است؟

• در دوران جنینی، رشد اولیه مغز و نخاع در رحم انجام می‌شود، اما برخی قسمت‌های مغز و مسیرهای عصبی هنوز کامل نشده‌اند.
• میلین‌سازی (Myelination) یا پوشش‌دهی سلول‌های عصبی با میلین که برای انتقال سریع‌تر پیام‌های عصبی ضروری است، در دوران نوزادی و اوایل کودکی ادامه دارد.
• در هفته‌های اول پس از تولد، مغز نوزاد هنوز در حال یادگیری کنترل عضلات، پردازش اطلاعات حسی و تنظیم واکنش‌ها است.

به دلیل تکامل نیافتن کامل سیستم عصبی، نوزادان علائم خاصی دارند که معمولاً طبیعی هستند، از جمله:

• حرکات غیرارادی و ناگهانی (مانند رفلکس مورو): نوزاد ممکن است هنگام خواب یا در پاسخ به صداهای بلند به‌طور ناگهانی دست و پای خود را باز و بسته کند.
• لرزش یا تکان‌های خفیف (Tremors): ممکن است والدین متوجه لرزش ملایم چانه، دست‌ها یا پاهای نوزاد شوند، که به دلیل عدم کنترل کامل مغز روی عضلات است. این لرزش‌ها معمولاً در چند هفته اول پس از تولد کاهش می‌یابند.
• عدم هماهنگی در حرکات: نوزاد هنوز نمی‌تواند حرکات خود را به‌صورت دقیق و هماهنگ انجام دهد. به همین دلیل حرکات دست‌ها و پاهای او نامنظم و بی‌هدف به نظر می‌رسد.
• واکنش‌های غیرارادی و رفلکس‌های نوزادی: نوزادان دارای رفلکس‌های اولیه هستند که با رشد سیستم عصبی، به تدریج از بین می‌روند، مانند:

1. رفلکس مورو (باز و بسته شدن دست‌ها هنگام شنیدن صدای بلند).
2. رفلکس چنگ زدن (گرفتن انگشت والدین با دست).
3. رفلکس جستجو و مکیدن (چرخاندن سر به سمت منبع غذا و مکیدن شیر).

• حرکات چشم نامنظم: ممکن است نوزاد در هفته‌های اول، حرکات نامنظم چشم داشته باشد یا چشم‌ها به‌درستی روی اشیا متمرکز نشوند.
• بی‌قراری هنگام خواب: به دلیل تکامل نیافتن مغز، چرخه خواب نوزاد ناپایدار است و او ممکن است به‌راحتی با صداهای کوچک بیدار شود.

روند تکامل سیستم عصبی نوزاد

• ۰ تا ۳ ماهگی: رفلکس‌های نوزادی قوی هستند، نوزاد شروع به شناخت محیط می‌کند.
• ۳ تا ۶ ماهگی: نوزاد کنترل بیشتری روی عضلات پیدا می‌کند و رفلکس‌های اولیه شروع به ناپدید شدن می‌کنند.
• ۶ تا ۱۲ ماهگی: هماهنگی دست و چشم بهتر شده و نوزاد شروع به نشستن و خزیدن می‌کند.
• ۱ تا ۲ سالگی: رشد میلین در مغز سرعت می‌گیرد و کودک کنترل بیشتری روی حرکاتش پیدا می‌کند.

آیا نابالغ بودن سیستم عصبی جای نگرانی دارد؟

در بیشتر موارد، نابالغ بودن سیستم عصبی کاملاً طبیعی است و با رشد نوزاد بهبود می‌یابد. اما اگر علائم زیر مشاهده شود، باید به پزشک مراجعه کرد:

• لرزش‌های شدید و مداوم یا همراه با سفتی عضلات.
• عدم واکنش به صدا یا نور بعد از چند هفته.
• عدم از بین رفتن رفلکس‌های نوزادی بعد از ۶ ماهگی.
• تاخیر در کنترل سر، نشستن یا حرکات طبیعی نوزاد.

چگونه می‌توان به تکامل بهتر سیستم عصبی نوزاد کمک کرد؟

• تماس پوستی و آغوش مادر: باعث تحریک رشد مغزی و کاهش استرس نوزاد می‌شود.
• ماساژ ملایم: به آرامش و رشد بهتر اعصاب کمک می‌کند.
• محیط آرام و بدون استرس: کاهش صداهای ناگهانی و نور زیاد به نوزاد کمک می‌کند بهتر با محیط سازگار شود.
• غذیه مناسب (شیر مادر): شیر مادر سرشار از مواد مغذی است که به رشد سیستم عصبی کمک می‌کند.
• تحریک حسی ملایم: مانند صحبت کردن با نوزاد، تماس چشمی و قرار دادن اسباب‌بازی‌های رنگی در فاصله مناسب برای تقویت تمرکز او.

3. چرخه خواب نوزاد

خواب نوزاد با خواب بزرگسالان متفاوت است. نوزادان چرخه‌های خواب کوتاه‌تری دارند و بیشتر زمان خواب خود را در مرحله خواب فعال (REM) می‌گذرانند. با رشد سیستم عصبی، چرخه خواب نوزاد به تدریج شبیه به خواب بزرگسالان می‌شود.
چرخه خواب نوزاد شامل دو مرحله اصلی است:

الف) خواب فعال (REM – Rapid Eye Movement)

• نوزادان بیشتر خواب خود را در این مرحله می‌گذرانند.
• مغز در این مرحله بسیار فعال است و رشد عصبی، پردازش اطلاعات و یادگیری در حال انجام است.
• حرکات چشم سریع، حرکات ناگهانی بدن، و حتی لبخندهای نوزاد در این مرحله اتفاق می‌افتد.
• احتمال بیدار شدن ناگهانی نوزاد در این مرحله بیشتر است.

ب) خواب عمیق (Non-REM)

• در این مرحله، بدن نوزاد آرام‌تر است و فعالیت مغز کاهش می‌یابد.
• نوزاد کمتر حرکت می‌کند و تنفس او منظم‌تر و آرام‌تر می‌شود.
• رشد فیزیکی و ترمیم بدن در این مرحله انجام می‌شود.

چرخه خواب نوزاد هر ۵۰ تا ۶۰ دقیقه کامل می‌شود، درحالی‌که چرخه خواب بزرگسالان حدود ۹۰ دقیقه طول می‌کشد. به همین دلیل، نوزادان بیشتر از بزرگسالان از خواب بیدار می‌شوند.

مدت زمان خواب نوزاد در ماه‌های مختلف

نوزاد تازه متولد شده (۰ تا ۳ ماهگی):

• نوزاد ۱۴ تا ۱۷ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد.
• خواب او به دوره‌های کوتاه ۲ تا ۴ ساعته تقسیم می‌شود.
• تفاوتی بین روز و شب حس نمی‌کند و ممکن است در شب بیشتر بیدار باشد.
• حدود ۵۰٪ از خواب نوزاد در مرحله REM است که باعث حرکات ناگهانی و پرش‌های دست و پا می‌شود.

۳ تا ۶ ماهگی:

• نوزاد ۱۲ تا ۱۵ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد.
• چرخه خواب او طولانی‌تر می‌شود و ممکن است ۵ تا ۶ ساعت پشت سر هم در شب بخوابد.
• تفاوت بین شب و روز را درک می‌کند.
• مرحله خواب عمیق (Non-REM) بیشتر می‌شود، بنابراین حرکات ناگهانی کمتر خواهد شد.

۶ تا ۱۲ ماهگی:

• نوزاد ۱۱ تا ۱۴ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد.
• خواب شبانه منظم‌تر و طولانی‌تر می‌شود و ممکن است تا ۸ ساعت پشت سر هم بخوابد.
• چرت‌های روزانه به ۲ تا ۳ بار در روز کاهش می‌یابند.

4. عوامل محیطی

نور زیاد، صداهای ناگهانی یا تغییرات دمایی می‌توانند باعث تحریک سیستم عصبی نوزاد و در نتیجه حرکات ناگهانی شوند.

5. هیپوگلیسمی یا افت قند خون

• در برخی موارد نادر، افت قند خون می‌تواند باعث حرکات غیرطبیعی در نوزاد شود.
• در این حالت، نوزاد معمولاً بی‌قرار، تحریک‌پذیر یا بی‌حال خواهد بود.

6. کمبود کلسیم یا منیزیم

حرکات پرشی یا تکان‌های ناگهانی و غیرارادی در نوزادان معمولاً به دلیل نابالغ بودن سیستم عصبی اتفاق می‌افتد، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ای از عدم تعادل مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم باشد. این دو ماده معدنی نقش مهمی در انتقال پیام‌های عصبی و عملکرد عضلات دارند و کمبود آن‌ها ممکن است باعث تحریک‌پذیری بیش‌ازحد اعصاب و عضلات شود.

الف) کلسیم (Ca)

کلسیم برای عملکرد صحیح سلول‌های عصبی و عضلانی ضروری است. این ماده معدنی در تنظیم انقباض و آرامش عضلات و انتقال سیگنال‌های عصبی نقش مهمی دارد.

اگر سطح کلسیم در خون کاهش یابد (هیپوکلسمی):

• سلول‌های عصبی بیش‌ازحد تحریک‌پذیر می‌شوند.
• سیگنال‌های عصبی به‌صورت غیرطبیعی و ناگهانی به عضلات ارسال می‌شوند.
• این وضعیت باعث حرکات پرشی، لرزش و حتی اسپاسم عضلانی در نوزاد می‌شود.

علائم کمبود کلسیم (هیپوکلسمی)

• حرکات پرشی و تکان‌های ناگهانی در خواب
• اسپاسم یا گرفتگی عضلات
• تحریک‌پذیری و بی‌قراری
• گریه شدید و غیرقابل‌کنترل
• مشکل در مکیدن شیر
• در موارد شدید، احتمال تشنج

ب) منیزیم (Mg)

منیزیم نقش مهمی در مهار تحریک‌پذیری بیش‌ازحد سلول‌های عصبی دارد و باعث تعادل فعالیت عضلات و اعصاب می‌شود.

اگر سطح منیزیم در خون کاهش یابد (هیپومنیزیمی):

• سیستم عصبی کنترل کمتری روی پیام‌های عصبی خواهد داشت.
• عضلات به‌صورت غیرارادی و ناگهانی منقبض می‌شوند.
• نوزاد ممکن است دچار حرکات پرشی، گرفتگی عضلانی و بی‌قراری شود.

علائم کمبود منیزیم (هیپومنیزیمی)

• لرزش و حرکات ناگهانی عضلات
• خواب ناآرام و بیدار شدن‌های مکرر
• ضعف عضلانی یا کاهش تون

مطالعه بیشتر: شیر مادر بهترین و کامل‌ترین تغذیه برای نوزاد است. با این حال، برخی مادران نگران کافی بودن شیرشان یا وزن‌گیری نوزادشان هستند. تغذیه صحیح، سبک زندگی سالم و رعایت نکات شیردهی می‌تواند تأثیر زیادی در افزایش شیر و کمک به رشد نوزاد داشته باشد. برای مطالعه بیشتر به صفحه تقویت شیر مادر برای وزن گیری نوزاد مراجعه کنید.

چه زمانی باید نگران پرش های دست و‌ پای نوزادان‌ هنگام خواب بود؟

در بیشتر موارد، پریدن دست و پای نوزاد طبیعی است، اما اگر علائم زیر مشاهده شد، باید به پزشک مراجعه کرد:

• حرکات پرشی بعد از ۶ ماهگی ادامه پیدا کنند.
• نوزاد دچار حرکات غیرطبیعی، مداوم و ریتمیک شود که به نظر شبیه تشنج باشد.
• پریدن دست و پا همراه با بی‌حالی، کاهش هوشیاری یا تغییر در رفتار نوزاد باشد.
• وجود سابقه بیماری‌های عصبی در خانواده.

راهکارهای کاهش پریدن دست و پای نوزاد هنگام خواب

۱. قنداق کردن نوزاد (تا ۳ ماهگی)

قنداق کردن نوزاد به‌طور ملایم با یک پارچه نازک، می‌تواند احساس امنیت بیشتری به نوزاد بدهد و باعث کاهش حرکات پرشی شود.

• قنداق کردن از باز شدن دست‌ها و پاها جلوگیری می‌کند و به نوزاد احساس مشابه رحم مادر را می‌دهد، که در نتیجه رفلکس مورو (که باعث پرش‌های ناگهانی می‌شود) کاهش می‌یابد.
• توجه داشته باشید که قنداق کردن نباید خیلی سفت یا محکم باشد تا به راحتی نوزاد آسیب نبیند.

۲. ایجاد محیط خواب آرام

• نور کم و تاریک: از نور زیاد یا نورهای شدید جلوگیری کنید تا سیستم عصبی نوزاد کمتر تحریک شود.
• کاهش صداهای مزاحم: محیط خواب نوزاد باید آرام و بدون صداهای ناگهانی باشد. صداهای بلند ممکن است باعث تحریک نوزاد و ایجاد حرکت‌های ناگهانی شوند.
• دمای مناسب اتاق: دمای اتاق نوزاد نباید خیلی گرم یا سرد باشد. یک دمای متعادل (حدود ۲۲ درجه سانتی‌گراد) کمک می‌کند که نوزاد خواب راحت‌تری داشته باشد.

۳. تنظیم یک برنامه خواب منظم

نوزادانی که برنامه خواب ثابت و منظم دارند، معمولاً خواب بهتری می‌بینند. با تعیین یک زمان خواب مشخص و روال آرامش‌بخش قبل از خواب (مثل شیر دادن، ماساژ یا لالایی خواندن)، به نوزاد کمک می‌کنید که احساس آرامش کند و کمتر پرش‌های ناگهانی داشته باشد. ایجاد یک روال آرامش‌بخش قبل از خواب (مثل استفاده از لالایی یا پخش موسیقی ملایم) می‌تواند کمک‌کننده باشد.

۴. ماساژ آرامش‌بخش قبل از خواب

• ماساژ نوزاد به آرامش عضلات و کاهش تنش‌های عصبی کمک می‌کند. انجام یک ماساژ ملایم می‌تواند نوزاد را آرام کرده و به کاهش حرکات پرشی هنگام خواب کمک کند.
• استفاده از روغن‌های طبیعی مثل روغن بادام یا روغن نارگیل (به‌ویژه برای نوزادان بالای ۴ ماه) می‌تواند مفید باشد.

۵. تغذیه مناسب و زمان‌بندی مناسب قبل از خواب

• شیر دادن یا تغذیه مناسب قبل از خواب باعث می‌شود که نوزاد احساس سیری و آرامش کند و خواب عمیق‌تری داشته باشد.
• گاهی اوقات، گرسنگی یا نیاز به تغذیه باعث بیدار شدن نوزاد از خواب می‌شود و حرکات ناگهانی ممکن است نتیجه آن باشد. بنابراین، اطمینان از تغذیه کافی قبل از خواب می‌تواند کمک‌کننده باشد.

۶. استفاده از پوشاک خواب مناسب

• استفاده از پوشاک راحت و سبک و پتوهای نرمی که باعث راحتی نوزاد می‌شود، می‌تواند به کاهش ناراحتی‌های بدنی و حرکات پرشی کمک کند.
• در صورت قنداق نکردن، انتخاب لباس خواب گشاد و راحت که نوزاد بتواند در آن حرکت کند، نیز توصیه می‌شود.

۷. توجه به علائم بیماری‌ها و کمبودهای تغذیه‌ای

در صورتی که حرکات پرشی نوزاد همراه با علائمی مانند گریه شدید، مشکلات تغذیه یا تغییرات رفتاری باشد، ممکن است نشانه‌ای از کمبود کلسیم یا منیزیم یا مشکلات دیگر باشد. در این صورت، مراجعه به پزشک برای بررسی وضعیت تغذیه و سلامت نوزاد ضروری است.

۸. آرامش‌ بخشی به نوزاد با تماس پوستی

تماس پوستی با مادر یا پدر یکی از روش‌های موثر برای آرامش نوزاد است. گرفتن نوزاد در آغوش و تماس پوست با پوست می‌تواند به تنظیم دمای بدن نوزاد کمک کرده و احساس امنیت ایجاد کند، که این باعث کاهش پرش‌های ناگهانی خواهد شد.

۹. نظارت بر دندان درآوردن (از ۴ تا ۷ ماهگی)

• در صورتی که نوزاد در حال دندان درآوردن باشد، ممکن است بیشتر از قبل ناراحت و بی‌قرار باشد. دندان درآوردن می‌تواند باعث بیداری‌های ناگهانی و حرکات پرشی در خواب شود.
• برای تسکین ناراحتی‌های دندان درآوردن، می‌توانید از وسایل دندانی سرد یا ژل‌های تسکین‌دهنده دندان استفاده کنید.

۱۰. رعایت اصول خواب ایمن

خوابیدن نوزاد به پشت (در حالت خواب ایمن) به جلوگیری از اختلالات خواب و کمک به ایجاد یک خواب سالم‌تر برای نوزاد کمک می‌کند.

انواع میوکلونوس

1. میوکلونوس فیزیولوژیک (طبیعی)

این نوع میوکلونوس معمولاً بی‌ضرر است و در بیشتر افراد به طور طبیعی رخ می‌دهد. مثلا ممکن است فرد در هنگام خواب به دلیل تغییرات در فاز خواب، دچار پرش‌های عضلانی شود که به آن پرش خواب یا پرش عضلانی هنگام خواب می‌گویند.

2. میوکلونوس پاتولوژیک (ناشی از بیماری)

این نوع میوکلونوس ناشی از مشکلات و اختلالات عصبی است. بیماری‌هایی مثل صرع، پارکینسون، آسیب‌های مغزی، اختلالات متابولیک یا اختلالات ژنتیکی می‌توانند موجب بروز میوکلونوس شوند.

علائم میوکلونوس

• پرش‌ها یا تکان‌های عضلانی غیر ارادی که ممکن است در هر عضله‌ای از بدن رخ دهد.
• این انقباضات معمولاً کوتاه‌مدت و سریع هستند و می‌توانند به‌طور ناگهانی رخ دهند.
• در برخی از موارد، میوکلونوس همراه با علائم دیگری مثل لرزش، ضعف عضلانی یا درد نیز مشاهده می‌شود.

علل میوکلونوس

علل فیزیولوژیک (طبیعی)

• پرش‌های خواب یا انقباضات عضلانی در هنگام انتقال از خواب به بیداری.
• استرس، خستگی و هیجان می‌تواند باعث بروز میوکلونوس شود.

علل پاتولوژیک (ناشی از بیماری)

• بیماری‌های عصبی مانند صرع، پارکینسون، یا اختلالات ژنتیکی مثل دیسکینزیای میوکلونیک.
• آسیب به مغز یا نخاع.
• مشکلات متابولیک مانند کمبود ویتامین‌ها (مثلاً کمبود ویتامین B12) یا اختلالات کلیوی.
• مصرف داروها یا مواد (برخی داروها مثل داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد صرع یا حتی مصرف الکل و مواد مخدر ممکن است موجب بروز میوکلونوس شوند.)

تفاوت میوکلونوس و تشنج

تشنج

• تشنج عبارت است از فعالیت غیرطبیعی و غیرارادی در مغز که منجر به حرکات غیرکنترلی و گاه طولانی‌مدت بدن می‌شود.
• در نوزادان، تشنج معمولاً به دلیل مشکلاتی مانند عفونت‌های مغزی، آسیب‌های مغزی، اختلالات متابولیک یا نقص‌های ژنتیکی رخ می‌دهد.
• تشنج‌ها می‌توانند شامل حرکات غیرقابل کنترل و هماهنگ بدن، مانند لرزش‌های سراسری یا حرکات تکانه‌ای باشند که ممکن است نوزاد را کاملاً بی‌حرکت یا به شدت تکان دهند.

علل تشنج

تشنج در نوزادان معمولاً ناشی از اختلالات در فعالیت مغزی است و می‌تواند به دلایل مختلف از جمله عفونت‌های مغزی، مسمومیت‌ها، نقص‌های ژنتیکی، اختلالات متابولیک، یا آسیب مغزی رخ دهد.

مدت و شدت حرکات تشنج

• تشنج‌ها می‌توانند مدت طولانی‌تر و شدیدتر باشند. حرکات ممکن است غیرقابل کنترل و بیشتر در بدن، گاهی به صورت لرزش‌های سراسری یا حرکات هماهنگ عضلات در نواحی مختلف بدن (دست‌ها، پاها، صورت) ظاهر شوند.
• تشنج‌ها ممکن است همراه با تغییرات در وضعیت هوشیاری یا توقف تنفس باشند.

واکنش نوزاد به حرکت در تشنج

در هنگام تشنج، نوزاد ممکن است به صورت غیرارادی تکان بخورد و ممکن است آگاهی خود را از دست بدهد.

میوکلونوس

• میوکلونوس به انقباضات ناگهانی و سریع عضلات گفته می‌شود که معمولاً کوتاه‌مدت و ناگهانی هستند.
• در نوزادان، این حرکات می‌توانند شامل پرش‌های عضلانی (به‌ویژه در دست‌ها یا پاها) باشند که معمولاً غیرخطرناک و طبیعی هستند.
• میوکلونوس به دلیل سیستم عصبی نابالغ نوزاد ممکن است در دوره‌های خاصی از خواب یا بیداری به‌طور طبیعی رخ دهد.

علل میوکلونوس

میوکلونوس معمولاً در نوزادان به‌عنوان یک واکنش طبیعی به ناتوانی در تکامل کامل سیستم عصبی است. در اغلب موارد، میوکلونوس ناشی از اختلالات مغزی یا عصبی نیست، بلکه طبیعی است و به‌ویژه در نوزادانی که در مراحل اولیه رشد خود هستند، مشاهده می‌شود.

مدت و شدت حرکات میوکلونوس

• میوکلونوس معمولاً به صورت حرکات کوتاه و سریع در عضلات خاص، به‌ویژه در دست‌ها یا پاها ظاهر می‌شود.
• این حرکات معمولاً خیلی سریع و غیرخطرناک هستند و مدت زمان کمی طول می‌کشند. نوزاد ممکن است بعد از یک لحظه این حرکات را متوقف کند.

واکنش نوزاد به حرکت در میوکلونوس

در میوکلونوس، نوزاد معمولاً قادر به کنترل خود است و پس از پایان حرکت، واکنشی طبیعی و بدون درد به آن نشان می‌دهد.

مطالعه بیشتر: به طور کلی ریختن اسپرم در دوران بارداری ضرر ندارد اما لازم است نکاتی را در این باره بدانید که در ادامه به طور جامع به آن پرداخته شده است. دوره بارداری یک مرحله حساس و خاص در زندگی زنان محسوب می‌شود که با تغییرات جسمی، روانی و هورمونی زیادی همراه است. یکی از چالش هایی که زوجین در دوران بارداری با آن روبرو می‌شوند بحث داشتن رابطه جنسی است.  برای مطالعه بیشتر به صفحه “ آیا ریختن اسپرم در دوران بارداری ضرر دارد?” مراجعه کنید.

سوالات متداول درباره پریدن دست و پای نوزاد در خواب

• چرا نوزاد در خواب دست و پای خود را ناگهانی تکان می‌دهد؟

این حرکات معمولاً به دلیل رفلکس مورو یا میوکلونیک نوزادی رخ می‌دهند که یک واکنش طبیعی در نوزادان است. این رفلکس معمولاً در پاسخ به صداهای بلند، تغییر وضعیت بدن، یا لمس ناگهانی ایجاد می‌شود و نشان‌دهنده سلامت سیستم عصبی نوزاد است.

• تا چه سنی پریدن دست و پای نوزاد طبیعی است؟

رفلکس مورو معمولاً از ۳ تا ۶ ماهگی به تدریج از بین می‌رود. اگر این حرکات بعد از ۶ ماهگی ادامه داشته باشند، بهتر است با پزشک مشورت شود.

• آیا می‌توان از پریدن ناگهانی نوزاد در خواب جلوگیری کرد؟

بله، اقداماتی مانند قنداق کردن ملایم نوزاد (تا ۳ ماهگی)، ایجاد محیط خواب آرام، تنظیم برنامه خواب منظم، و ماساژ آرامش‌بخش قبل از خواب می‌تواند به کاهش این حرکات کمک کند.

• چه زمانی پریدن دست و پای نوزاد نشانه مشکل جدی است؟

اگر این حرکات همراه با بی‌حالی، کاهش هوشیاری، سفتی عضلات، یا حرکات ریتمیک و غیرعادی باشد یا اگر بعد از ۶ ماهگی ادامه پیدا کند، باید با پزشک مشورت شود.

• آیا کمبود مواد معدنی می‌تواند باعث پریدن دست و پای نوزاد شود؟

در برخی موارد، کمبود کلسیم یا منیزیم ممکن است باعث افزایش تحریک‌پذیری سیستم عصبی و در نتیجه بروز حرکات ناگهانی در نوزاد شود. در صورت مشاهده علائم غیرعادی، باید با پزشک مشورت شود.