بهترین قرص ضدبارداری بدون عوارض

در حال حاضر روش های متنوعی هم برای مردان و هم برای زنان برای جلوگیری از بارداری در بازار موجود است. انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری که عوارض جانبی نداشته باشد، برای هر فرد متفاوت است. در واقع هر فرد بسته به شرایط فردی و پزشکیی که دارد؛ یک یا چند روش از میان روش های موجود برای وی انتخاب بهتری است. در ادامه به بررسی مزایا و معایب روش های پیشگیری رایج می‌پردازیم.

قرص های ترکیبی پیشگیری از بارداری

یکی از متداول ترین و موثرترین روش ها، قرص های جلوگیری از بارداری ترکیبی (Combined Oral Contraceptive یا COCs) هستند. که حاوی ترکیبی از هورمون های استروژن و پروژسترون می‌باشند و به صورت قرص های روزانه تجویز می‌شوند. اثربخشی قرص های ترکیبی در صورت مصرف صحیح، 98 درصد است.

در سایت Mayo Clinic گفته شده:

قرص‌های ترکیبی ضد بارداری یکی از روش‌های متداول پیشگیری از بارداری هستند که شامل هورمون‌های استروژن و پروژستین می‌باشند. این قرص‌ها با مهار تخمک‌گذاری، ضخیم کردن مخاط دهانه رحم و نازک کردن دیواره رحم، از تخمک‌گذاری و کاشت تخمک جلوگیری می‌نمایند. مصرف صحیح و منظم قرص‌ها نقش کلیدی در اثر بخشی بالای آنها دارد. این روش نه تنها در پیشگیری از بارداری بسیار مؤثر است، بلکه می‌تواند در کاهش درد و خونریزی قاعدگی، بهبود علائم تنبلی تخمدان و کاهش خطر برخی از سرطان‌ها نیز مؤثر باشد.

شیوه استفاده از قرص های ترکیبی

قرص در ساعت خاصی از شبانه روز تا پایان 21 بسته عددی خورده می‌شود. باید فرد استفاده کننده از قرص را به این امر تشویق کرد که برای پرهیز از فراموشی مصرف قرص، آن را هر روزه در ساعت معینی میل کند و یا آن را با یک کار مداوم هرروزه مانند مسواک زدن، نماز خواندن … هماهنگ کند. مصرف بسته بعدی پس از یک فاصله هفت روزه آغاز خواهد شد.

مزیت های قرص های ضد بارداری

• برگشت سریع باروری پس از قطع روش
• نداشتن محدودیت سنی در استفاه از روش
• منظم شدن، کاهش درد و خونریزی قاعدگی
• احتمال کاهش بروز کیست های تخمدانی و بیماری های خوش خیم پستان
• افزایش تراکم استخوان ها
• کاهش بروز بیماری های التهابی لگن (PID)
• کم شدن بروز حاملگی خارج از رحم (EP)
• کاهش بروز سرطان های رحم و تخمدان
• اتمال کاهش بروز اندومتریوز
• احتمال کاهش بروز آرتریت روماتوئید

منع مصرف قرص های ضد بارداری

• شک یا اطمینان به وجود حاملگی
• در فاصله زمانی کمتر از سه هفته پس از زایمان در زنان شیرده
• شک به وجود سرطان پستان، ابتلا و یا سابقه آن
• هر بدخیمی مشکوک یا شناخته شده وابسته به استروژن
• خونریزي‌هاي رحمی بدون علت مشخص
• مصرف سیگار در افراد 35 ساله و بالاتر
• بیماري فعال یا مزمن کبدي
• ابتلا فعلی یا سابقه ترومبوفلبیت وریدهاي عمقی، اختلالات ترومبوآمبولیک و یا شرایط مستعد کننده این بیماري ها،
• بیماري‌هاي دریچه اي قلب با عوارضی مثل افزایش فشارریوي، خطر فیبریلاسیون دهلیزي، سابقه اندوکاردیت تحت حاد باکتریال و یا مصرف داروهاي ضدانعقادي،
• بیماري عروق کرونر قلب، آنژین قلبی، سابقه این بیماری ها یا شرایط مستعد کننده آنها
• بیماري سیانوتیک قلبی
• سکته مغزی
• بیماري عروق مغزي یا عروق کرونر، سابقه این بیماري‌ها یا شرایط مستعدکننده آن ها
•  دیابت
• فشارخون بالا
• سردرد راجعه شامل میگرن با علائم عصبی موضعی( کاهش میدان دید چشم بطور مشابه، دیدن خطوط زیگزاگی روشن، احساس سوزن سوزن شدن در یک بازو، یک طرف صورت یا زبان)
• میگرن
• افزایش چربی های خون
• شرایط نیازمند به بی‌حرکتی کامل (باید مصرف قرص از 28 روز قبل از عمل جراحی تا پایان دوره بی‌حرکتی پس از عمل، قطع شود- دادن هشدار قبل و بعد از عمل جراحی بزرگ ضرورت دارد)
• ابتلا به تروما جدی،کنسر، لوسمی،بیماری های عروقی (SLEو…..)
• افسردگی بسیار شدید و …

عوارض شایع این روش، افزایش وزن، لکه بینی و خونریزی بین قاعدگی ها، حساسیت پستان‌ها، سردردهای خفیف و تهوع است که معمولا در ماه های اول مصرف بروز می‌کند و در عرض 2-3 ماه کاهش یافته و یا از بین می‌رود.

مطالعه بیشتر: انواع خونریزی در بارداری دلایل مختلفی دارند که برخی از آنها جدی نیستند، اما برخی دیگر ممکن است نشان دهنده مشکل جدی تری باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. برای مطالعه بیشتر مقاله انواع خونریزی در بارداری و دلایل آن را مشاهده کنید.

آمپول ترکیبی پیشگیری از بارداری

آمپول ترکیبی یک روش هورمونی ترکیبی و تزریقی جلوگیری از بارداری است. این آمپول‌ها دربردارنده 25 میلی گرم دپومدرکسی پروژسترون استات و 5 میلی گرم استرادیول سیپیونات می‌باشد. اثر بخشی این روش در سال اول استفاده 99/8 درصد است و در فواصل یک ماهه تریق می‌شود.

مزیت های آمپول ترکیبی ضد بارداری

• اثر بخشی بالا
• آسانی استفاده و آسانی قطع استفاده
• برگشت نسبتا سریع باروری پس از قطع روش
• بی تاثیر بودن بر روی میل جنسی
• بهبود درد‌های قاعدگی شدید
• مناسب برای افرادی که با استفاده مداوم و هر روزه از یک روش مشکل دارند
• کاهش خونریزی قاعدگی
• مناسب برای افراد با سابقه بارداری خارج از رحمی
• در مقایسه با قرص های ترکیبی: پایین بودن عوارض افزایش وزن و خونریزی نامنظم، پایین بودن عوارض ناشی از استروژن و کم نشدن اثر بخشی در صورت اسهال و استفراغ
• قابل استفاده همزمان با آنتی بیوتیک ها
• تاثیر کم بر سیستم انعقادی

معایب آمپول ترکیبی ضد بارداری

پیشگیری نکردن از بیماری های منتقله از راه جنسی، عدم امکان قطع روش یا تغییر آن پس از تزریق آمپول تا از بین رفتن اثر آن و مناسب نبودن برای دوران شیردهی تا شش ماهگی است. موارد منع مصرف این روش کاملا شبیه قرص های ترکیبی است.

این روش نیز مانند هر روش دیگری ممکن است یکسری عوارض داشته باشد که معمولا در ماه های اول مصرف بروز نموده و در عرض 2-3 ماه کاهش می‌یابد و یا حتی از بین می‌رود. که عبارتند از: سردرد و سر گیجه، حساسیت پستان ها، افزایش وزن خفیف، آکنه، افزایش بروز افسردگی و اضطراب، کاهش HDL و کم شدن نسبت HDL به LDL و کم شدن مقدار و تعداد روزهای خونریزی قاعدگی. برگشت باروری پس از قطع این روش در اغلب موارد 2-3 ماه پس از آخرین تزریق رخ می‌دهد.

قرص های پیشگیری از بارداری دوران شیردهی (لاینسترنول)

لاینسترنول، قرص خوراکی پروژسترونی پیشگیری از بارداری است که فقط مادران شیرده تا 6 ماه پس از زایمان می‌توانند از آن برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند. اثر بخشی آن همزمان با شیردهی به کودک کمتر از شش ماه 99 درصد است.

هر بلیستر این قرص حاوی 28 عدد قرص می‌باشد که باید هر شب یک عدد راس یک ساعت معین خورده شود. شروع مصرف بسته بعدی قرص بلافاصله پس از پایان بسته قبلی است.

مزایای قرص های لاینسترنول

• نداشتن اثر منفی بر کمیت و کیفیت شیر مادر
• افزایش مدت زمان شیردهی
• بازگشت باروری بلافاصله پس از قطع روش
• عدم نیاز به قطع روش قبل از عمل جراحی

غوارض قرص های لاینسترنول

عارضه شایع این روش خونریزی نامرتب رحمی است که معمولا در ماه های اول مصرف دیده می‌شود و 2 تا 3 ماه پس از آغاز استفاده از بین رفته یا کاهش می‌یابد. در صورت تداوم خونریزی نامرتب و یا نارضایتی فرد باید به درمانگر مراجعه گردد.

موارد منع مصرف این روش شامل: خونریزی غیر طبیعی رحمی، اختلالات کبدی، سابقه و ابتلا به سرطان پستان، ابتلا فعلی به ترومبوز وریدهای عمقی، وزن بیشتر از 70 کیلوگرم، سابقع کلستاز بارداری، فشارخون بالا و سابقه حاملگی خارج رحمی است.

آمپول دپومدرکسی پروژسترون استات (DMPA)

DMPA یک روش تزریقی پیشگیری از بارداری است که حاوی ماده موثره دپومدرکسی پروژسترون استات بوده و تا سه ماه از بارداری جلوگیری می‌کند. اثر بخشی این روش در سال اول مصرف بیش از 7/99 درصد است.

مزیت های آمپول ضد باردرای دپومدرکسی پروژسترون استات

• اثربخشی بالا و آسانی استفاده
• فاصله های استفاده نسبتا طولانی مدت
• کاهش ابتلا به سرطان های اندومتر و تخمدان، بیماری های التهابی لگن، کم خونی، فیبروم رحم، اندومتریوز، حاملگی خارج از رحم، سندروم قبل از قاعدگی و درد زمان قاعدگی
• نداشتن عوارض استروژنی
• مناسب برای افراد مبتلا به دیابت و بیماری تیروئید
• قابل استفاده از سن 16 سالگی
• قابل استفاده در دوران شیردهی
• افزایش شیر مادر
• تداخل نداشتن با تماس جنسی
• عدم نیاز به قطع مصرف قبل از اعمال بزرگ جراحی
• مناسب برای بیماران تشنجی به جز بیمارانی که از داروهایی مانند کاربامازپین و فنی تویین استفاده می‌کنند.

عوارض آمپول ضد باردرای دپومدرکسی پروژسترون استات

این عوارض شامل اختلالات قاعدگی مانند لکه بینی، قطع موقت قاعدگی و یا خونریزی نامرتب، افزایش وزن و حساس شدن پستان ها می‌باشد. ممکن است بازگشت باروری در کاربر DMPA پس از قطع استفاده از روش با تاخیر مواجه گردد. این تاخیر به طور معمول حدود 8 تا 9 ماه پس از آخرین تزریق به طول می‌انجامد. اما ناباروری دائمی ایجاد نمی‌کند. البته اگر فرد نخواهد باردار شود و مایل به ادامه استفاده از این روش هم نباشد، با وجود تاخیر در بازگشت باروری، در زمان تزریق بعدی باید استفاده از یک روش دیگر جلوگیری از بارداری را آغاز نماید.

از مهمترین موارد منع مصرف این روش میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• بارداری
• سرطان پستان
• خونریزی واژینال بدون علت مشخص
• اختلالات شدید انعقادی
• بیماری کبدی
• ترومبوآمبولی فعلی
• سابقع سکته مغزی
• فشارخون
• سابقه و بیماری فعلی فلبی عروقی شدید
• تمایل به برگشت سریع باروری
• چاقی
• افسردگی شدید
• دیابت با ضایعه عروقی و یا ابتلا به دیابت به مدت بیست سال یا بیشتر
• سابقه مول
• سن کمتر از 16 سال

به کاربران این روش توصیه می‌شود که در صورت مصرف طولانی مدت، لیپیدهای سرم سالانه چک شود.

آی-یو-دی

آی-یو-دی یک وسیله کوچک حاوی مس است که در داخل رحم جاگذاری می‌شود و می‌تواند تا 10 سال از بارداری جلوگیری کند. اثر بخشی آن حدود 8/99 درصد می‌باشد.

مزیت ها آی-یو-دی

• اثر بخشی بالا
• قابلیت برگشت باروری بلافاصله پس از خروج IUD
• طولانی مدت بودن اثر پیشگیری از بارداری
• نیاز نداشتن به یادآوری روزانه
• عدم تاثیر در شیردهی
• نداشتن آثار و عوارض هورمونی
• قابل استفاده تا دوان یائسگی
• عدم تداخل با رابطه جنسی
• تداخل نداشتن با مصرف داروها
• احتمال کاهش شیوع سرطان اندومتر و سرویکس

عوارض آی-یو-دی

عوارض شایع این روش شامل افزایش خونریزی و درد هنگام قاعدگی، خونریزی نامنظم و لکه بینی بین قاعدگی ها و افزایش ترشحات واژینال هستند.

مهمترین موارد منع مصرف این روش عبارتند از:

• شک یا اطمینان به حاملگی
• سابقه بیماری التهابی لگن
• رحم با شکل غیرطبیعی
• بیماری ویلسون یا حساسیت به مس (برای آی-یو-دی های مس دار)
• نقص سیستم ایمنی
• فیبرومی که اندازه و شکل رحم را تغییر داده باشد.
• خونریزی شدید قاعدگی (دفع لخته) یا آنمی شدید
• خونریزی واژینال بدون علت مشخص
• اختلالات انعقادی
• شک به وجود بدخیمی رحم یا سرویکس و یا قطعیت وجود آن
• در فاصله زمانی درمان و پیگیری مول (حداقل یک سال)
• سل لگنی
• داشتن شریک های جنسی متعدد
• سقط عفونی در 3 ماه گذشته
• سرویسیت و واژینیت درمان نشده
• نداشتن سابقه زایمان

معمولا توصیه می‌شود زمان شروع استفاده از IUD در 5 روز اول خونریزی قاعدگی باشد به دلیل اطمینان از باردار نبودن فرد، نرمی سرویکس و راحت تر بودن جاگذاری. همچنین کوتاه ترین فاصله زمانی ممکن برای آغاز استفاده از آن 6 عفته پس از زایمان طبیعی یا سزارین است.

دیدن نخ آی-یو-دی توسط درمانگر پس از اتمام اولین دوره خونریزی قاعدگی بعد از جاگذاری انجام می‌شود و کنترل های بعدی آن هر 6 ماه یکبار در غیر از زمان قاعدگی صورت خواهد گرفت. لازم به ذکر است که در چند ماه اول پس از گذاشتن IUD به ویژه در دوران قاعدگی احتمال خروج خود به خود آن وجود دارد. در صورت افزایش طول نخ و یا در حال خروج بودن وسیله، باید سونوگرافی برای فرد درخواست شود.

کاندوم

کاندوم یک وسیله پیشگیری از بارداری از جنس لاتکس است. کاندوم تنها روشی است که علاوه بر جلوگیری از بارداری، از انتقال بیماری های منتقله از راه تماس جنسی نیز جلوگیری می‌کند و این موضوع مهمترین مزیت این روش می‌باشد. اثر بخشی این روش در صورت استفاده صحیح حدود 97 درصد است.

مزیت های استفاده کاندوم

• جلوگیری از انتقال بیماری ها منتقله از راه جنسی
• کاهش خطر بروز سرطان دهانه رحم
• قابل استفاده در هر دوره سنی
• کمک به جلوگیری از انزال زودرس
• آسانی استفاده و نداشتن عوارض موضعی و عمومی
•  نداشتن آثار هورمونی
• قابل استفاده بلافاصله پس از زایمان
• نداشتن تاثیر بر شیردهی

تنها مورد منع مصرف این روش داشتن حساسیت به لاتکس و سایر مواد استفاده شده در کاندوم و بروز خارش یا لکه های پوستی در هر کدام از زوجین به دنبال استفاده از کاندوم می‌باشد.

نکات مهم استفاده از کاندوم

کاندوم باید دور از نور مستقیم آفتاب، گرما، رطوبت، نور لامپ فلوئورسانس و اشعه مارای بنفش و درجای خشگ و خنک نگهداری شود. و برای استفاده از آن به نکات زیر توجه شود:

• در هر بار نزدیکی باید از یک کاندوم جدید استفاده شود.
• باید پیش از مصرف مشاهده و از سالم بودن آن اطمینان حاصل شود.
• کاندوم باید در حین نعوظ و قبل از انجام نزدیکی بر روی آلت کشیده شود.
• بلافاصله پس از انزال کاندوم باید خارج شود. برای انجام این کار، در حالی که هنوز نعوظ وجود دارد، با گرفتن حلقه بالایی کاندوم نسبت به خارج نمودن آن اقدام شود.
• با توه به اینکه مالیدن لوبریکانت هایی مانند وازلین، روغن نباتی، گیاهی و … احتمال آسیب به کاندوم و پاره شدن آن را افزایش خواهد داد؛ لازم است از استفاده از این گونه مواد در حین رابطه خودداری گردد.
• حین استفاده باید مراقب بود که کاندوم با ناخن، انگشتر یا انگشت سوراخ نشود.
• نباید از کاندوم های شکننده، تاریخ گذشته، تغییر شکل و تغییر رنگ داده و یا کاندومی که بسته بندی داخلی آن صدمه دیده است، استفاده کرد.

روش اورژانسی پیشگیری از بارداری

روش پیگشیری اورژانس از بارداری، روشی است که در صورت استفاده نکردن از روش های مطمئن جلوگیری و یا هر موردی که احتمال بارداری ناخواسته پس از تماس جنسی وجود داشته باشد؛ تا 120 ساعت قابل استفاده است. با توجه به اینکه این روش درصد شکست بالایی دارد و برای استفاده مداوم نیز مناسب نیست، باید فقط در شرایط اضطراری مورد استفاده قرار بگیرد. در واقع یک خانم در طی یک سال مجاز است نهایتا 3 بار از این روش بهره ببرد.

اثر بخشی این روش با قرص های لوونورجسترول حدود 99 درصد و با قرص های ترکیبی حدود 97 درصد گزارش شده است. تاثیر این روش با فاصله زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده از روش ارتباط قابل توجهی دارد. یعنی هر چقدر فاصله زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده از روش کوتاه تر باشد، اثر بخشی آن بیشتر خواهد بود.

اگر بیش از 120 ساعت از نزدیکی مشکوک نگذشته باشد می‌تواند با یکی از روش های زیر از حاملگی ناخواسته پیشگیری کند:

• قرص لوونورجسترول، دو عدد یک جا در اولین فرصت
• قرص LD، 4 عدد در اولین فرصت و چهار عدد 12 ساعت بعد
• قرص تری فازیک، 4 عدد قرص سفید در اولین فرصت و چهار عدد قرص سفید 12 ساعت بعد (قرص های مرحله سوم)

از عوارض شایع این شیوه شامل: تهوع و استفراغ حین مصرف (میزان تهوع و استفراغ با قرص های ترکیبی نسبت به قرص های لوونورجسترول بیشتر است)، اختلالات قاعدگی (ممکن است قاعدگی بعدی چند روز دیرتر یا زودتر آغاز، و یا در طول مدت یا مقدار خونریزی تغییر ایجاد شود) و سردرد و سرگیجه است.

موارد منع مصرف استفاده از روش به شرح زیر است:

• بارداری
• موارد منع مصرف استروژن
• میگرن
• ترومبوز ورید های عمقی
• بیماری فعال و شدید کبدی در حال حاضر
• خونریزی های غیرطبیعی و تشخیص داده نشده دستگاه تناسلی

بهتر است این قرص های با شکم خالی خورده نشود. همچنین در صورت استفراغ تا دو ساعت پس از استفاده از روش، خوردن مجدد قرص ها ضروری است.

سوالات متداول بهترین روش ضدبارداری بدون عوارض

• قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری چیست و چگونه عمل می‌کنند؟

قرص‌های ترکیبی شامل هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند. این قرص‌ها با مهار تخمک‌گذاری، ضخیم کردن مخاط دهانه رحم و نازک کردن دیواره رحم، از بارداری جلوگیری می‌کنند. مصرف صحیح آن‌ها می‌تواند اثربخشی 98 درصدی داشته باشد.

• آیا عوارض جانبی قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری جدی هستند؟

عوارض شایع این قرص‌ها شامل افزایش وزن، لکه‌بینی و خونریزی بین قاعدگی، حساسیت پستان‌ها و سردرد است. این علائم معمولاً در ماه‌های اول مصرف کاهش می‌یابند.

• آمپول ترکیبی پیشگیری از بارداری چه مزایایی دارد؟

آمپول ترکیبی پیشگیری از بارداری اثربخشی بالایی دارد (99.8 درصد) و نیاز به استفاده روزانه ندارد. این روش برای افرادی که مشکل دارند تا هر روز قرص مصرف کنند، مناسب است و می‌تواند به بهبود دردهای قاعدگی و کاهش خونریزی کمک کند.

• کاندوم چگونه از بارداری جلوگیری می‌کند و چه مزایایی دارد؟

کاندوم از لاتکس ساخته شده و علاوه بر جلوگیری از بارداری، از انتقال بیماری‌های منتقله از راه جنسی نیز جلوگیری می‌کند. این روش مزایای متعددی دارد از جمله نداشتن آثار هورمونی و آسانی در استفاده.

• چه زمانی باید از روش اورژانسی پیشگیری از بارداری استفاده کرد؟

این روش باید تنها در شرایط اضطراری استفاده شود و در صورت عدم استفاده از روش‌های مطمئن جلوگیری یا احتمال بارداری ناخواسته، تا 120 ساعت پس از نزدیکی موثر است.